Η αναβολή της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης έως το 2030 φαίνεται πιθανή, καθώς το προσδόκιμο ζωής δεν παρουσιάζει σημαντική αύξηση, δημιουργώντας ένα "παράθυρο" για καθυστέρηση των αλλαγών χωρίς άμεσο δημοσιονομικό κόστος. Η πανδημία επηρέασε αρνητικά το προσδόκιμο ζωής, το οποίο δεν έχει ανακάμψει σε επίπεδα που να επιβάλλουν αλλαγές από το 2027.
Η κυβέρνηση, λαμβάνοντας υπόψη το πολιτικό κόστος, ειδικά σε εκλογική χρονιά, πιθανώς θα αποφασίσει το δεύτερο εξάμηνο του 2026 για την αναβολή των νέων ορίων. Η νομοθεσία προβλέπει επαναπροσδιορισμό των ορίων κάθε τρία χρόνια με βάση το προσδόκιμο ζωής, ενώ η Ευρωπαϊκή Επιτροπή επισημαίνει τις δημογραφικές προκλήσεις της Ελλάδας.
Οι κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες, όπως η γήρανση του πληθυσμού και ο χαμηλός δείκτης γονιμότητας, θα επηρεάσουν το μέλλον του συνταξιοδοτικού συστήματος, με στόχο την αποφυγή άμεσης επιβάρυνσης των ασφαλισμένων και τη διασφάλιση της δημοσιονομικής βιωσιμότητας.
Διαβάστε αναλυτικά
Η διατήρηση των σημερινών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης φαίνεται να συγκεντρώνει ολοένα και περισσότερες πιθανότητες, τουλάχιστον έως το 2030, καθώς τα τελευταία στοιχεία για την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής δεν καταγράφουν σημαντική άνοδο. Το δεδομένο αυτό δημιουργεί ένα «παράθυρο» για αναβολή εφαρμογής νέων επώδυνων μέτρων, χωρίς άμεσο δημοσιονομικό κόστος.
Σύμφωνα με τις πρώτες αναλύσεις, το προσδόκιμο ζωής, που επηρεάστηκε αρνητικά από την πανδημία, δεν έχει ανακάμψει σε επίπεδα που να επιβάλλουν αλλαγές στα όρια ηλικίας από την 1η Ιανουαρίου 2027. Τα στοιχεία δείχνουν ότι από το 2010 έως το 2015 το προσδόκιμο ζωής αυξήθηκε περίπου κατά ένα έτος, ενώ από το 2015 έως το 2020 παρέμεινε σχεδόν αμετάβλητο.
Το πολιτικό κόστος μιας αλλαγής ορίων είναι υψηλό, ειδικά σε εκλογική χρονιά όπως το 2027. Με βάση τις τρέχουσες ενδείξεις, η κυβέρνηση αναμένεται να λάβει τελικές αποφάσεις το δεύτερο εξάμηνο του 2026, με επικρατέστερο σενάριο την αναβολή εφαρμογής νέων ορίων για τουλάχιστον τρία χρόνια. Μέχρι στιγμής, η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι τα όρια θα παραμείνουν αμετάβλητα μέχρι το τέλος του 2027, ενώ διαρρέουν σενάρια για σταδιακή αύξησή τους κατά την τριετία 2028-2030.
Η νομοθεσία προβλέπει ότι από το 2027 και μετά, τα όρια συνταξιοδότησης θα επαναπροσδιορίζονται κάθε τρία χρόνια με βάση το προσδόκιμο ζωής των ασφαλισμένων. Η μελέτη της Αναλογιστικής Αρχής, που διεξάγεται ανά τριετία, θα καθορίσει εάν θα απαιτηθεί προσαρμογή. Τα στελέχη του υπουργείου Εργασίας διαβεβαιώνουν ότι οποιαδήποτε αύξηση θα είναι σταδιακή, περίπου 3-4 μήνες ανά έτος, ώστε να μειωθεί η άμεση επιβάρυνση των ασφαλισμένων.
Η πρόσφατη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που βασίζεται σε αναλογιστική μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, υπογραμμίζει τις δημογραφικές προκλήσεις της χώρας: περιορισμένος ρυθμός γεννήσεων, γήρανση του πληθυσμού και σταδιακή αύξηση του προσδόκιμου ζωής. Η έκθεση αναφέρει ότι η θεσμοθετημένη ηλικία συνταξιοδότησης στην Ελλάδα ενδέχεται να αυξηθεί στα 67,5 έτη από τα 62 έτη με 40 έτη ασφάλισης που ισχύουν σήμερα.
Οι τρεις κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες
Τρεις δημογραφικοί δείκτες θα καθορίσουν το μέλλον του συνταξιοδοτικού συστήματος: ο δείκτης εξάρτησης ηλικιωμένων, ο δείκτης γήρανσης και ο δείκτης γονιμότητας, ο οποίος παραμένει στο χαμηλό επίπεδο των 1,5 παιδιών ανά γυναίκα. Η εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής παραμένει κρίσιμη: η αύξησή του κατά περίπου ένα έτος από το 2010 έως το 2015 και η στασιμότητα από το 2015 έως το 2020 δημιουργούν το σημερινό «παράθυρο» για αναβολή μέτρων αύξησης των ορίων.
Η τελική απόφαση για τα όρια συνταξιοδότησης θα συνδυάσει τόσο τα στοιχεία της Αναλογιστικής Αρχής όσο και τις πολιτικές εκτιμήσεις για το κόστος και την κοινωνική αποδοχή, με το βλέμμα στραμμένο στην προοπτική τριετίας, ώστε να αποφευχθεί η άμεση επιβάρυνση των ασφαλισμένων και να εξασφαλιστεί η δημοσιονομική βιωσιμότητα του συστήματος.
Συνοπτικά
- Η αναβολή της αύξησης της ηλικίας συνταξιοδότησης έως το 2030 είναι πιθανή λόγω της στασιμότητας στο προσδόκιμο ζωής.
- Η πανδημία έχει αρνητικά επηρεάσει το προσδόκιμο ζωής, το οποίο δεν αναμένεται να απαιτήσει αλλαγές από το 2027.
- Η κυβέρνηση σχεδιάζει να αποφασίσει για την αναβολή το δεύτερο εξάμηνο του 2026, με το πολιτικό κόστος να παίζει σημαντικό ρόλο.
- Οι κρίσιμοι δημογραφικοί δείκτες, όπως η γήρανση του πληθυσμού και ο χαμηλός δείκτης γονιμότητας, θα καθορίσουν τη μελλοντική βιωσιμότητα του συνταξιοδοτικού συστήματος.