Η ελληνική προεδρία της Ε.Ε. το καλοκαίρι του 2027 επηρεάζει τα σχέδια για τις επόμενες εθνικές εκλογές, που αρχικά προγραμματίστηκαν για την άνοιξη του ίδιου έτους.
Η ανάγκη για επαρκή χρόνο προετοιμασίας της νέας κυβέρνησης, σε συνδυασμό με τις αυξημένες ευθύνες και τις απαιτήσεις της προεδρίας, δημιουργεί ανησυχίες για την έγκαιρη διενέργεια των εκλογών. Παράλληλα, οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η Νέα Δημοκρατία δεν εξασφαλίζει αυτοδυναμία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε επαναληπτικές εκλογές, καθιστώντας την πολιτική κατάσταση ασταθή.
Έτσι, υπάρχει πιθανότητα οι εκλογές να μεταφερθούν το φθινόπωρο του 2026, για να εξασφαλιστεί ομαλή μετάβαση και προετοιμασία για την ευρωπαϊκή προεδρία.
Διαβάστε αναλυτικά
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας μπήκε πλέον στο δεύτερο μισό της τετραετούς θητείας της και ήδη έχει αρχίσει να απασχολεί το ερώτημα πότε ακριβώς θα στηθούν οι επόμενες εθνικές κάλπες. Ο ίδιος ο πρωθυπουργός, Κυριάκος Μητσοτάκης, έχει πει πολλές φορές δημόσια σε όλους τους τόνους, ότι οι επόμενες βουλευτικές εκλογές θα γίνουν στην ώρα τους – δηλαδή στο τέλος της τετραετίας. Μάλιστα, έχει προσδιορίσει το χρονικό διάστημα που τοποθετεί τις κάλπες, ήτοι την άνοιξη του 2027.
Αν το δούμε με βάση το Σύνταγμα και τους νόμους που ισχύουν, ο πρωθυπουργός μπορεί να προκηρύξει εκλογές μέχρι και τις αρχές Ιουλίου του 2027 (δεδομένου ότι οι τελευταίες διεξήχθησαν στις 25 Ιουνίου 2023). Αν, όμως, θελήσει να τις κάνει νωρίτερα, θα πρέπει βάσει του Συντάγματος να επικαλεστεί έναν ειδικό λόγο – ένα σοβαρό εθνικό θέμα, για το οποίο θα απαιτεί να ζητήσει εκ νέου τη γνώμη του ελληνικού λαού. Αυτή είναι μια δυνατότητα που έχουν χρησιμοποιήσει στο παρελθόν σχεδόν όλοι οι πρωθυπουργοί, ειδικά από τη Μεταπολίτευση και ένθεν.
Εκτός όμως από το τυπικό μέρος, υπάρχουν και άλλα δεδομένα που πρέπει να ληφθούν υπόψη:
Την 1η Ιουλίου 2027, η Ελλάδα θα αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι για έξι μήνες η χώρα μας θα έχει πολύ αυξημένες ευθύνες και ρόλο στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Η τελευταία φορά που συνέβη κάτι τέτοιο ήταν το 2014. Τότε, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ήταν υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης και Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης και είχε ζήσει από κοντά το πόσο απαιτητικός είναι αυτός ο ρόλος για την κυβέρνηση και τον Πρωθυπουργό (που τότε ήταν ο Αντώνης Σαμαράς).
Για να μπορέσει η Ελλάδα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις της ως προεδρεύουσα χώρα, θα πρέπει η νέα κυβέρνηση –όποια κι αν είναι– να έχει προλάβει να ορκιστεί, να έχει πάρει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή και να έχει ξεκινήσει τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη Λιθουανία, η οποία θα έχει την προεδρία πριν από εμάς (το πρώτο εξάμηνο του 2027). Όλα αυτά χρειάζονται χρόνο και σοβαρή προετοιμασία. Δεν γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη.
Γι’ αυτόν τον λόγο, πολλοί εκτιμούν ότι αν οι εκλογές γίνουν πολύ κοντά στο καλοκαίρι του 2027, δεν θα υπάρχει αρκετός χρόνος για να οργανωθούν όλα σωστά. Μάλιστα, έμπειρα στελέχη της κυβέρνησης λένε πως δύο μήνες ίσως να μην φτάνουν. Γιατί πέρα από την προεδρία της Ε.Ε., κάθε υπουργός θα πρέπει να «τρέχει» και τις εσωτερικές υποχρεώσεις του στην Ελλάδα, με τα μεταρρυθμιστικά προγράμματα που έχει αναλάβει.
Μέσα σε όλα αυτά προστίθεται και μια άλλη παράμετρος: οι δημοσκοπήσεις. Με το εκλογικό σύστημα που ισχύει σήμερα –την ενισχυμένη αναλογική– ένα κόμμα χρειάζεται περίπου 36% με 37% για να βγάλει αυτοδύναμη κυβέρνηση. Οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν πως η Νέα Δημοκρατία βρίσκεται αρκετά χαμηλότερα από αυτό το ποσοστό.
Αν η κατάσταση αυτή δεν αλλάξει μέχρι να φτάσει η ώρα των εκλογών, τότε το πιο πιθανό είναι να μην μπορεί να σχηματιστεί αυτοδύναμη κυβέρνηση. Και, από την άλλη, με βάση τα σημερινά δεδομένα, δεν φαίνεται καθόλου εύκολο να υπάρξει κυβέρνηση συνεργασίας με άλλα κόμματα. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να χρειαστούν νέες, δεύτερες εκλογές – ίσως και τρίτες – για να βρεθεί λύση.
Σε μια τέτοια περίπτωση, θα πρέπει να αναλάβει υπηρεσιακή κυβέρνηση, δηλαδή μια προσωρινή κυβέρνηση με επικεφαλής έναν εκ των προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων, που θα οδηγήσει τη χώρα ξανά σε κάλπες μέσα σε 3 με 4 εβδομάδες. Αυτή η διαδικασία μπορεί να τραβήξει για μήνες και να δημιουργήσει προβλήματα, ειδικά όταν έχουμε μπροστά μας την ευρωπαϊκή προεδρία.
Όλα αυτά λοιπόν κάνουν πολλούς να σκέφτονται πως ίσως τελικά ο Μητσοτάκης να αναγκαστεί να αλλάξει σχέδια. Να μην φτάσει μέχρι την άνοιξη του 2027, αλλά να επιλέξει μια πιο ασφαλή ημερομηνία. Κάποιοι θεωρούν ότι ένα ιδανικό σενάριο είναι να γίνουν οι εκλογές το φθινόπωρο του 2026. Τότε, θα έχει ολοκληρωθεί και η διαχείριση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενός ιδιαίτερα σημαντικού οικονομικού εργαλείου και η κυβέρνηση θα έχει παρουσιάσει το κοινωνικό της πρόγραμμα στη Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης. Σε κάθε περίπτωση, τα πάντα θα εξαρτηθούν από την πορεία της οικονομίας, την εικόνα της κυβέρνησης στις δημοσκοπήσεις και την πολιτική σταθερότητα της χώρας. Ο σχεδιασμός λέει «τέλος τετραετίας», αλλά το ρολόι της πολιτικής πολλές φορές δεν χτυπά όπως το προγραμματίζει η εκάστοτε Προεδρία της Κυβέρνησης. Το μόνο σίγουρο είναι ότι μέχρι να φτάσουμε στο 2027, πολλά μπορούν να αλλάξουν.
Συνοπτικά
- Η ελληνική προεδρία της Ε.Ε. το καλοκαίρι του 2027 επηρεάζει την προγραμματισμένη διεξαγωγή των εθνικών εκλογών.
- Η Νέα Δημοκρατία δεν φαίνεται να εξασφαλίζει αυτοδυναμία, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε επαναληπτικές εκλογές.
- Πολλοί αναλυτές προτείνουν η εκλογική διαδικασία να μεταφερθεί το φθινόπωρο του 2026 για καλύτερη προετοιμασία.
- Η πολιτική κατάσταση παραμένει ασταθής, με το αποτέλεσμα των εκλογών να εξαρτάται από την οικονομία και τις δημοσκοπήσεις.