«Τέλος» στη χρήση αλκοόλ από ανηλίκους βάζει νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας – «Κανείς δεν θα ξεφύγει», προειδοποιεί ο Άδωνις Γεωργιάδης

Κατατέθηκε στη Βουλή το νομοσχέδιο του υπουργείου Υγείας που εισάγει τους ελέγχους ταυτότητας στα μπαρ και τα κέντρα διασκέδασης και στόχο έχει να βάλει οριστικό «φρένο» στην κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους. 

Η κρισιμότητα του ζητήματος της υπεύθυνης χρήσης αλκοόλ, αλλά και τα προωθούμενα μέτρα, συζητήθηκαν αναλυτικά στην εκδήλωση που πραγματοποίησε η Ένωση Επιχειρήσεων Αλκοολούχων Ποτών (Εν.Ε.Α.Π.) με τίτλο «Αλκοόλ: Ρυθμίσεις και Πρωτοβουλίες για την Προώθηση της Υπεύθυνης Κατανάλωσης». 

Στην εκδήλωση απηύθυναν ομιλίες, μεταξύ άλλων, ο Υπουργός Υγείας, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, ο Υφυπουργός Δημόσιας Υγείας, κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος, και ο Πρόεδρος της Εν.Ε.Α.Π., κ. Ισίδωρος Ρεβάχ, ενώ ως ομιλητές συμμετείχαν η Γενική Διευθύντρια Δημόσιας Υγείας, Δρ Φωτεινή Κουλούρη και Γενική Διευθύντρια της Εν.Ε.Α.Π., κα Σοφίκα Παπανικολάου.

Αλκοόλ και ανήλικοι: Τα στοιχεία που σημαίνουν «καμπανάκι»

Στην εκδήλωση τονίστηκε αρχικά ότι στην Ελλάδα μειώνεται διαχρονικά η κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ. Σε ό,τι αφορά τους ανηλίκους, ωστόσο, τα στοιχεία δεν είναι διόλου ενθαρρυντικά. 

Από τα στοιχεία της ESPAD 2024, προκύπτει ότι το 86% των ανηλίκων (16χρονων) στην Ελλάδα, έχει καταναλώσει αλκοόλ. Αξίζει να σημειωθεί ότι στους εφήβους ηλικίας 16 ετών το ποσοστό των κοριτσιών (87%) που έχουν καταναλώσει αλκοόλ είναι μεγαλύτερο από αυτό των αγοριών (86%). Τα στοιχεία της ESPAD γίνονται ακόμη πιο ανησυχητικά στη συνέχεια: Το 13% των εφήβων στην Ελλάδα (14% κορίτσια, 13% αγόρια) δηλώνουν ότι έχουν μεθύσει πολύ πρόσφατα, ενώ το 37% των 16χρονων (39% αγόρια και 35% κορίτσια) αναφέρει ότι σε έχουν προβεί σε υπερβολική κατανάλωση ποτών (5+ ποτά) πολύ πρόσφατα. Την ίδια στιγμή, 25% των θανατηφόρων ατυχημάτων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ και είναι η πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικιακή κατηγορία 16-25.   Άλλα στοιχεία δείχνουν ότι σε ένα ποσοστό η κατανάλωση αλκοόλ ξεκινά ακόμη και από τα 15, 13 ακόμα και τα 11 έτη. 

Τι αλλάζει με το νομοσχέδιο – Οι έλεγχοι ταυτότητας

Στο άρθρο  4 του νέου νομοσχεδίου τονίζεται ότι απαγορεύεται η πώληση, προσφορά, διάθεση αλκοολούχων ποτών σε ανηλίκους καθώς κιαι η είσοδος, παραμονή ή απασχόληση σε κέντρα διασκέδασης, μπαρ κ.λπ. 

Η μεγάλη αλλαγή είναι ότι πλέον ο πωλητής θα υποχρεούται να ταυτοποιεί την ενηλικότητα των πελατών. Συγκεκριμένα, στο ίδιο άρθρο επισημαίνεται ότι απαγορεύεται: 

«η πώληση, η προσφορά και η διάθεση με οποιονδήποτε τρόπο προϊόντων καπνού σε ανηλίκους και από ανηλίκους. Όποιος πωλεί ή διαθέτει με οποιονδήποτε τρόπο προϊόντα καπνού υποχρεούται να ελέγχει και να εξακριβώνει την ενηλικότητα του προσώπου στο οποίο προσφέρονται, ζητώντας την επίδειξη έγχαρτου ή ψηφιακού ταυτοποιητικού δημοσίου εγγράφου που αποδεικνύει την ηλικία  ή με τη χρήση λειτουργικότητας επαλήθευσης της ηλικίας σύμφωνα με την παρ. 11 του άρθρου 80, περί ψηφιακού αποθετηρίου εγγράφων (σ.σ. Gov.gr Wallet), και την παρ. 5 του άρθρου 80Α του ν. 4954/2022 (Α’ 136) περί ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής «KidsWallet». Αν υπάρχει οποιαδήποτε αμφιβολία ως προς την ταυτοπροσωπία ή δεν αποδεικνύεται η ενηλικότητα του προσώπου, ο υπόχρεος οφείλει να μην προχωρήσει στην πώληση, προσφορά ή διάθεση του προϊόντος»

Επιπλέον, στον νόμο του 2008 προστίθενται και ποινικές κυρώσεις. 

Συγκεκριμένα, το άρθρο 10 αναφέρει: 

Τιμωρείται με ποινή φυλάκισης έως τρία (3) έτη και χρηματική ποινή, εκτός αν τιμωρείται βαρύτερα από άλλη διάταξη, όποιος: α) πωλεί, προσφέρει ή με οποιονδήποτε τρόπο διαθέτει προϊόντα καπνού σε ανηλίκους, κατά παράβαση της περ. α) της παρ. 1 του άρθρου 2, β) χρησιμοποιεί ανηλίκους για την πώληση, προσφορά ή την με οποιονδήποτε τρόπο διάθεση προϊόντων καπνού, γ) πωλεί, προσφέρει ή με οποιονδήποτε τρόπο διαθέτει αλκοολούχα ποτά σε ανηλίκους, κατά παράβαση της παρ. 1 του άρθρου 4, δ) πωλεί αλκοολούχα ποτά μέσω αυτόματου πωλητή, κατά παράβαση του άρθρου 6, ε) απασχολεί με οποιαδήποτε μορφή ανηλίκους σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ, κατά παράβαση της παρ. 2 του άρθρου 4, στ) επιτρέπει την είσοδο και παραμονή ανηλίκων σε κέντρα διασκέδασης και αμιγή μπαρ

Γεωργιάδης: «Κανείς δεν θα ξεφύγει από τις κυρώσεις της πράξης προσφοράς αλκοόλ σε ανηλίκους»

Κατά τον χαιρετισμό του στην εκδήλωση, ο Υπουργός Υγείας, κ. Άδωνις Γεωργιάδης, σημείωσε ότι ήδη έχουν αλλάξει πολλά καθώς σε συνεργασία με το υπουργείο Μεταφορών αυστηροποιήθηκε ο ΚΟΚ σε ό,τι αφορά την οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ, ενώ το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη εισήγαγε νέο καθολικό τρόπο ελέγχου των οδηγών. «Πλέον οι έλεγχοι δεν γίνονται τυχαιοποιημένα στο πλάι, γίνονται κάθετα στον δρόμο και ελέγχεται το 100% των οχημάτων» υπογράμμισε. 

Για το νέο νομοσχέδιο τόνισε ότι «έχει πολύ πιο αυστηρές προϋποθέσεις» και πως «για πρώτη φορά εισάγεται η ευθύνη αυτού που δίνει το αλκοόλ. Μέχρι τώρα, ο κατάστημα είχε ένα αγορανομικό υπεύθυνο, γνωστό ως “αυτοφωράκια” στη λαϊκή γλώσσα, ο οποίος αν γινόταν κάτι πήγαινε στο δικαστήριο. Τώρα δεν θα μπορεί κανείς να ξεφύγει από την πράξη του να δίνει αλκοόλ σε ανήλικο» προσέθεσε.  

Βαρτζόπουλος: Ανησυχητικά τα στοιχεία για την κατανάλωση αλκοόλ από ανηλίκους στην Ελλάδα

Με τη σειρά του, ο Υφυπουργός Υγείας, κ. Δημήτρης Βαρτζόπουλος, δήλωσε ότι τα στοιχεία για τους ανηλίκους είναι ανησυχητικά και πως με το νομοσχέδιο «προβλέπονται αυστηρότεροι έλεγχοι, σαφείς κυρώσεις με διαβάθμιση σε περιπτώσεις υποτροπής και ενίσχυση των μηχανισμών εποπτείας. Ωστόσο, κανένας νόμος δεν μπορεί να υποκαταστήσει την ευθύνη που ξεκινά από την οικογένεια. Η πρόληψη αρχίζει στο σπίτι, μέσα από τη στάση ζωής, τη συζήτηση και το παράδειγμα των ενηλίκων. Είναι καθήκον όλων μας —γονιών, εκπαιδευτικών, επαγγελματιών υγείας, πολιτείας— να διαμορφώσουμε μια κουλτούρα υπευθυνότητας, ενημέρωσης και πρόληψης. Και αυτό ακριβώς κάνουμε σήμερα με την εκδήλωση της ΕΝΕΑΠ». 

Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία που παρουσίασε το Υπουργείο Υγείας, άλλωστε, η κατανάλωση από ανήλικους καθώς και τα σχετιζόμενα με το αλκοόλ τροχαία ατυχήματα είναι τα δύο κύρια ζητήματα που προκύπτουν ως προς τη σχέση των Ελλήνων με το αλκοόλ. 

Όπως εξήγησε η Γενική Διευθύντρια Δημόσιας Υγείας, Δρ Φωτεινή Κουλούρη, όταν το 2019 η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση αλκοόλ στον μέσο όρο της ΕΕ ήταν στα 10,1 λίτρα, στην Ελλάδα ήταν στα 6,3 λίτρα. Επίσης σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ (2023), στην χώρα μας το αλκοόλ συμμετέχει μαζί με άλλους παράγοντες στο 3% των θανάτων με το μ.ο. της Ε.Ε. να βρίσκεται στο 6%.  Με βάση τα ίδια στοιχεία, η βαριά επεισοδιακή κατανάλωση αλκοολούχων ποτών στην Ελλάδα είναι μια από τις χαμηλότερες στις χώρες της Ε.Ε., με 6% των ενηλίκων στην Ελλάδα να αναφέρουν βαριά επεισοδιακή κατανάλωση το 2019 (9% άνδρες, 3% γυναίκες). 

25% των θανατηφόρων ατυχημάτων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ

Παρόλα αυτά, τα στοιχεία της ESPAD έδειξαν ότι το 2024, η χώρα μας ξεπερνά τον ευρωπαϊκό μέσο όρο στην κατανάλωση αλκοόλ από ανήλικους, με 86% των ερωτηθέντων – νέοι και νέες 16 ετών – να δηλώνουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ έστω μια φορά στη ζωή τους (μέσος όρος χωρών ESPAD: 74%) και 59% να δηλώνουν ότι έχουν καταναλώσει αλκοόλ τουλάχιστον μία φορά τον τελευταίο μήνα, κατά την περίοδο διεξαγωγής της έρευνας (μέσος όρος χωρών ESPAD: 43%). 37% των ερωτηθέντων απάντησαν ότι τον τελευταίο μήνα έχουν καταναλώσει έστω μία φορά πάνω από πέντε ποτά (μέσος όρος ESPAD: 30%). Τέλος, το 92% των ερωτηθέντων δήλωσαν ότι έχουν πολύ εύκολη πρόσβαση στο αλκοόλ. 

Την ίδια στιγμή, 25% των θανατηφόρων ατυχημάτων στην Ευρώπη και στην Ελλάδα σχετίζονται με την κατανάλωση αλκοόλ και είναι η πρώτη αιτία θανάτου για την ηλικιακή κατηγορία 16-25. 

Ολοκληρώνοντας την παρουσίαση της, η κ. Κουλούρη, επισήμανε: «Με το νέο νομοσχέδιο που προωθείται προς ψήφιση, θεσπίζουμε ένα σαφές και αυστηρότερο πλαίσιο για την προστασία των ανηλίκων από την πρόσβαση στο αλκοόλ. Παράλληλα, μέσα από συντονισμένες δράσεις ενημέρωσης του Υπουργείου, και σε συνεργασία με την Εν.Ε.Α.Π., ενισχύουμε την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η συνεργασία με υπεύθυνες επιχειρήσεις και η ενθάρρυνση της αυτοδέσμευσής τους αποτελεί κρίσιμο στοιχείο για μια αποτελεσματική πολιτική δημόσιας υγείας».

Μείωση της επιβλαβούς κατανάλωσης, συνεργασία κλάδου και Πολιτείας μέχρι η υπευθυνότητα να γίνει κοινή συνείδηση

Από την πλευρά του κλάδου αλκοολούχων ποτών, η Γενική Διευθύντρια της Εν.Ε.Α.Π., Σοφίκα Παπανικολάου, ανέδειξε την πρόοδο που έχει καταγραφεί την τελευταία δεκαετία στη μείωση της κατά κεφαλήν κατανάλωσης και της σχετιζόμενης βλάβης. Σύμφωνα με στοιχεία του ΠΟΥ, κατά την προηγούμενη δεκαετία, υπήρξε μείωση τόσο στην κατά κεφαλή κατανάλωση όσο και στους σημαντικότερους δείκτες αναφορικά με τη σχετιζόμενη βλάβη. 

Ωστόσο, η κα Παπανικολάου συμφώνησε με  όσα είπε η εκπρόσωπος του Υπ. Υγείας, για την κατανάλωση αλκοόλ στους νέους κάτω των  18 ετών.

Κλείνοντας, η κ. Παπανικολάου, δήλωσε: «Η υπεύθυνη κατανάλωση δεν είναι για εμάς μια ευκαιριακή στρατηγική. Είναι βασικό στοιχείο του οράματος και της βιώσιμης πορείας του κλάδου καθώς και της διαρκούς μας δέσμευσης στη δημόσια υγεία και την υπεύθυνη συμπεριφορά. Συμβάλλουμε ουσιαστικά τόσο στην ενημέρωση της κοινωνίας όσο και των εκατοντάδων χιλιάδων επαγγελματιών που σερβίρουν και πωλούν αλκοόλ καθημερινά. Η στενή μας συνεργασία με το Υπουργείο Υγείας αποτελεί κρίσιμη προϋπόθεση για την επιτυχία του κοινού μας στόχου: να διαμορφώσουμε ένα περιβάλλον όπου αποκλειστικά οι ενήλικοι καταναλωτές παίρνουν ενημερωμένες αποφάσεις και απολαμβάνουν με μέτρο».