Τα μυστηριώδη «φαντάσματα» πλοία της Βενεζουέλας που παρακάμπτουν τις δυτικές κυρώσεις

Σε μια νέα κλιμάκωση της έντασης μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και της Βενεζουέλας, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ διέταξε τον ναυτικό αποκλεισμό της χώρας, με στόχο να αποτραπεί η είσοδος και η έξοδος από τη χώρα δεξαμενόπλοιων που μεταφέρουν πετρέλαιο και βρίσκονται υπό το καθεστώς κυρώσεων.

Η Βενεζουέλα, που είναι κάτοχος των μεγαλύτερων επιβεβαιωμένων αποθεμάτων πετρελαίου παγκοσμίως, βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα έσοδα από τις εξαγωγές πετρελαίου για τη χρηματοδότηση του κρατικού της προϋπολογισμού.

Ωστόσο, οι αμερικανικές κυρώσεις κατά της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας PDVSA έχουν δυσχεράνει σημαντικά τις εξαγωγές, αναγκάζοντας την κυβέρνηση να καταφύγει στη χρήση ενός στόλου με τα λεγόμενα «πλοία-φαντάσματα».

Πώς λειτουργούν τα λεγόμενα «πλοία-φαντάσματα»

Τα συγκεκριμένα δεξαμενόπλοια δεν χρησιμοποιούνται μόνο από τη Βενεζουέλα, αλλά και από δύο άλλες χώρες που υπόκεινται σε δυτικές κυρώσεις: τη Ρωσία και το Ιράν. Η εταιρεία χρηματοοικονομικών πληροφοριών S&P Global εκτιμά ότι ένα στα πέντε πετρελαιοφόρα παγκοσμίως χρησιμοποιείται για τη λαθραία μεταφορά πετρελαίου από χώρες που υπόκεινται σε κυρώσεις. Από αυτά, το 10% μεταφέρει αποκλειστικά πετρέλαιο από τη Βενεζουέλα, το 20% πετρέλαιο από το Ιράν, ενώ το 50% μεταφέρει αποκλειστικά πετρέλαιο από τη Ρωσία.

Το υπόλοιπο 20% δεν συνδέεται με καμία συγκεκριμένη χώρα και μπορεί να μεταφέρει πετρέλαιο από περισσότερες από μία από αυτές τις χώρες. Οι κυρώσεις για το πετρέλαιο έχουν ως στόχο να αποθαρρύνουν τις χώρες ή τις εταιρείες από την αγορά ή τη διακίνηση αργού πετρελαίου από χώρες που υπόκεινται σε αυτές. Γι’ αυτόν τον λόγο, οι οντότητες που υπόκεινται στις συγκεκριμένες κυρώσεις τείνουν να προσφέρουν το πετρέλαιό τους σε χαμηλότερη τιμή, έτσι ώστε οι διάφορες εταιρείες ή οι χώρες να είναι διατεθειμένες να αναλάβουν τον κίνδυνο της αγοράς και της μεταφοράς του, εφαρμόζοντας διάφορα τεχνάσματα για την απόκρυψη της προέλευσής του.

Μία από τις πιο συνηθισμένες τακτικές των «πλοίων-φαντασμάτων» είναι η συχνή αλλαγή ονόματος και σημαίας, μια πρακτική που σε ορισμένες περιπτώσεις επαναλαμβάνεται ακόμα και πολλές φορές μέσα στον ίδιο μήνα.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ένα δεξαμενόπλοιο που κατασχέθηκε αυτή την Τετάρτη και φέρει το όνομα The Skipper, σύμφωνα με το CBS News.

Το πλοίο βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων από το αμερικανικό Υπουργείο Οικονομικών από το 2022, καθώς φέρεται να συμμετείχε σε δίκτυο λαθρεμπορίας πετρελαίου που χρηματοδοτούσε τους Φρουρούς της Επανάστασης του Ιράν και τη Χεζμπολάχ.

Στο παρελθόν, το δεξαμενόπλοιο είχε αλλάξει επανειλημμένα ταυτότητα: το 2022 ονομαζόταν Adisa, ενώ αρχικά έφερε το όνομα Toyo. Παράλληλα, συγκαταλεγόταν στα πλοία που συνδέονταν με τον Ρώσο πετρελαϊκό παράγοντα, Βίκτορ Αρτέμοφ, επίσης υπό καθεστώς κυρώσεων.

Η απόκρυψη της τοποθεσίας, η μεταφόρτωση των φορτιών και η κλοπή ταυτοτήτων

Ένα ακόμα τέχνασμα που χρησιμοποιούν αυτά τα πλοία είναι η «κλοπή» της ταυτότητας πλοίων που έχουν διαλυθεί, μέσω της χρήσης των μοναδικών αριθμών που τους είχε αποδοθεί από τον Διεθνή Ναυτιλιακό Οργανισμό. Σύμφωνα με το BBC, είναι σαν τους εγκληματίες που χρησιμοποιούν την ταυτότητα ενός νεκρού προσώπου.

Μεταξύ των πιο διαδεδομένων πρακτικών περιλαμβάνεται η απόκρυψη της προέλευσης του αργού πετρελαίου που μεταφέρεται πάνω στα πλοία μέσω της μεταφόρτωσής του σε δεξαμενόπλοια που φέρονται να συμμορφώνονται με τους κανονισμούς και φέρουν διαφορετικές σημαίες.

Στη συνέχεια, τα πλοία αυτά παραδίδουν το φορτίο, το οποίο φαίνεται σαν να προέρχεται από χώρες που δεν βρίσκονται υπό το καθεστώς κυρώσεων, στον τελικό προορισμό του.

Ένα ακόμα συνηθισμένο τέχνασμα αυτών των δεξαμενόπλοιων είναι η απενεργοποίηση του Αυτόματου Συστήματος Αναγνώρισης (AIS), το οποίο μεταδίδει στοιχεία όπως το όνομα του πλοίου, η σημαία, η θέση, η ταχύτητα ή η πορεία του.

Με αυτόν τον τρόπο, τα πλοία μπορούν να αποκρύψουν την ταυτότητα και τη θέση τους.

Σύμφωνα με έκθεση που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο από τη μη κυβερνητική οργάνωση κατά της διαφθοράς, Transparencia Venezuela, στα λιμάνια της κρατικής πετρελαϊκής εταιρείας PDVSA της Βενεζουέλας βρίσκονταν 71 ξένα δεξαμενόπλοια – εκ των οποίων τα 15 υπόκεινταν σε κυρώσεις και τα εννέα συνδέονταν με «στόλους-φαντάσματα».

Σύμφωνα με την ίδια έκθεση, 24 δεξαμενόπλοια λειτουργούσαν «αθόρυβα», έχοντας απενεργοποιήσει τα υποχρεωτικά σήματα εντοπισμού της θέσης τους.

Τα περισσότερα από τα πλοία έφεραν σημαίες χωρών που θεωρούνται «ρυθμιστικά καταφύγια», όπως ο Παναμάς, οι Κομόρες και η Μάλτα.

Πολλά από αυτά παρέμειναν στην περιοχή για περισσότερες από 20 ημέρες χωρίς, ωστόσο, να προσεγγίσουν κάποιον τερματικό σταθμό.

Στην έκθεσή της, η Transparencia Venezuela επισημαίνει ότι «η παρατεταμένη παραμονή των πλοίων σε λιμενικές περιοχές, χωρίς να προσεγγίζουν άμεσα τους σταθμούς φόρτωσης πετρελαίου, γεννά σοβαρές αμφιβολίες για τη φύση των επιχειρήσεων που διεξάγουν».