Τα κυβερνητικά προγράμματα στήριξης στέγασης «Σπίτι μου 2» και «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα απορρόφησης κονδυλίων, παρά τις αυξημένες ανάγκες των νοικοκυριών λόγω υψηλών τιμών ακινήτων. Η γραφειοκρατία, οι καθυστερήσεις και η ανεπαρκής ενημέρωση εμποδίζουν την αποτελεσματική εφαρμογή τους, με αποτέλεσμα τα ποσοστά απορρόφησης να παραμένουν χαμηλά.
Το «Σπίτι μου 2» έχει εγκρίνει μόλις το 30,3% των διαθέσιμων δανείων, ενώ το «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» μόλις το 13%. Η κατάσταση αυτή ενέχει τον κίνδυνο απώλειας κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, ενώ η κυβέρνηση εξετάζει προσαρμογές για να επιταχύνει τις διαδικασίες και να διευκολύνει τους δικαιούχους.
Διαβάστε αναλυτικά
Σε μια περίοδο που το στεγαστικό πρόβλημα πιέζει έντονα τα νοικοκυριά και οι τιμές των ακινήτων παραμένουν στα ύψη, τα κυβερνητικά προγράμματα «Σπίτι μου 2» και «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» δείχνουν να μην αποδίδουν τα αναμενόμενα. Παρά τη μεγάλη ανάγκη, η απορρόφηση των κοινοτικών κονδυλίων κινείται με αργούς ρυθμούς, δημιουργώντας ανησυχία για το αν θα καταστεί εφικτό να αξιοποιηθούν πλήρως τα διαθέσιμα κεφάλαια μέχρι τη λήξη του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας το 2026.
Το προσχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού 2026, που υποβλήθηκε στις Βρυξέλλες, καταγράφει ρυθμό απορρόφησης μόλις 30,3% για το «Σπίτι μου 2» και 13% για το πρόγραμμα ενεργειακής αναβάθμισης κατοικιών. Και τα δύο προγράμματα χρηματοδοτούνται συνολικά με 1,3 δισ. ευρώ από τον Μηχανισμό Ανάκαμψης, ωστόσο μετά από δέκα μήνες υλοποίησης οι επιδόσεις τους απέχουν πολύ από τον αρχικό σχεδιασμό.
Οι λόγοι της καθυστέρησης
Για το «Σπίτι μου 2», που προσφέρει δανειακή στήριξη σε νέους και οικογένειες χαμηλού εισοδήματος για αγορά πρώτης κατοικίας, τα κονδύλια ανέρχονται σε 1 δισ. ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, μέχρι τον Οκτώβριο είχαν εγκριθεί δάνεια μόλις 303,3 εκατ. ευρώ.
Αντίστοιχα, στο «Αναβαθμίζω το σπίτι μου», όπου διατίθενται 300 εκατ. ευρώ για ενεργειακές παρεμβάσεις, έχουν εκταμιευθεί μόλις 39,2 εκατ. ευρώ. Παρά τα ελκυστικά άτοκα δάνεια, το ενδιαφέρον παραμένει χαμηλό, κυρίως λόγω γραφειοκρατικών καθυστερήσεων και περιορισμένης πληροφόρησης.
Η κατάσταση στην αγορά ακινήτων επιβαρύνει ακόμη περισσότερο την εικόνα. Οι υψηλές τιμές, σε συνδυασμό με την έλλειψη κατάλληλων κατοικιών που πληρούν τις προϋποθέσεις του προγράμματος, αποθαρρύνουν πολλούς δικαιούχους. Παρότι έχουν υποβληθεί περίπου 10.000 αιτήσεις, μεγάλο μέρος τους δεν οδηγεί σε εκταμίευση.
Το χαμηλό ποσοστό απορρόφησης δεν είναι απλώς ένα στατιστικό στοιχείο. Με δεδομένο ότι το RRF ολοκληρώνεται το 2026, υπάρχει ορατός κίνδυνος απώλειας κονδυλίων αν οι ρυθμοί δεν επιταχυνθούν μέσα στο επόμενο έτος. Η κυβέρνηση αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο προσαρμογών ή απλούστευσης των διαδικασιών, ενώ ήδη εξετάζεται η δημιουργία του «Σπίτι μου 3» για επιπλέον 10.000 νέους και οικογένειες.
Οι δικαιούχοι και οι όροι
Ο μέσος δικαιούχος του «Σπίτι μου 2» έχει εισόδημα 20.600 ευρώ, ηλικία 37 ετών και αποκτά κατοικία 89 τ.μ. Οι μηνιαίες δόσεις είναι περίπου 40% χαμηλότερες από τα ενοίκια της αγοράς, ενώ η Εθνική Τράπεζα κατέχει την πρωτοκαθεδρία με πάνω από το 40% των εκταμιεύσεων.
Οι δανειολήπτες μπορούν να λάβουν έως το 90% της αξίας του ακινήτου (μέχρι 190.000 ευρώ), με διάρκεια δανείου από 3 έως 30 έτη, για κατοικίες έως 150 τ.μ. που έχουν ανεγερθεί έως το 2007. Το Ταμείο Ανάκαμψης καλύπτει το 50% του επιτοκίου, ενώ για πολύτεκνους, τρίτεκνους και ΑμεΑ το ποσοστό επιδότησης φθάνει το 75%.
Ενεργειακή αναβάθμιση με χαμηλή συμμετοχή
Το πρόγραμμα «Αναβαθμίζω το σπίτι μου», που υλοποιείται μέσω της Ελληνικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, προσφέρει άτοκα δάνεια έως 25.000 ευρώ. Το 75% του ποσού είναι άτοκο μέσω του RRF και το υπόλοιπο 25% επιδοτείται από το Δημόσιο. Οι εργασίες που καλύπτονται περιλαμβάνουν θερμομόνωση, αντικατάσταση κουφωμάτων, αναβάθμιση συστημάτων θέρμανσης και ψύξης και εγκατάσταση ΑΠΕ.
Παρά τις ευνοϊκές προϋποθέσεις, το ενδιαφέρον των πολιτών δεν έχει απογειωθεί, γεγονός που αποδίδεται εν μέρει στην έλλειψη ενημέρωσης και στη δυσκολία κάλυψης της ίδιας συμμετοχής.
Συνοπτικά
- Τα προγράμματα στήριξης «Σπίτι μου 2» και «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» παρουσιάζουν χαμηλή απορροφητικότητα κονδυλίων λόγω γραφειοκρατικών καθυστερήσεων και ανεπαρκούς ενημέρωσης.
- Μέχρι τώρα, το «Σπίτι μου 2» έχει εγκρίνει μόλις το 30,3% των δανείων, ενώ το «Αναβαθμίζω το σπίτι μου» μόλις το 13%.
- Η κυβέρνηση εξετάζει προσαρμογές στις διαδικασίες για να επιταχύνει την απορρόφηση και να αποφευχθεί η απώλεια κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης.
- Η χαμηλή συμμετοχή των πολιτών στα προγράμματα αποδίδεται στην έλλειψη ενημέρωσης και στην οικονομική δυσκολία κάλυψης της συμμετοχής.