Φθινοπωρινές αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις: Ευελιξία, υπερωρίες, 4ήμερη εργασία και ενδυνάμωση συλλογικών συμβάσεων

Το φθινόπωρο φέρνει σημαντικές εξελίξεις στις εργασιακές σχέσεις, καθώς το νομοσχέδιο του υπουργείου Εργασίας εισέρχεται στη Βουλή εντός Σεπτεμβρίου, μετά την ολοκλήρωση της δημόσιας διαβούλευσης. Παράλληλα, η διαδικασία του κοινωνικού διαλόγου για τις συλλογικές συμβάσεις εργασίας εισέρχεται στη δεύτερη και καθοριστική φάση της, με τους κοινωνικούς εταίρους να καλούνται να υποβάλουν εγγράφως τις προτάσεις τους μέχρι το τέλος Σεπτεμβρίου.

Στόχος είναι η διαμόρφωση ενός «οδικού χάρτη» αλλαγών έως το τέλος του έτους, που θα ενισχύσει τη διαπραγματευτική ισχύ των συλλογικών συμβάσεων και θα αυξήσει σημαντικά την κάλυψη των εργαζομένων, η οποία σήμερα περιορίζεται στο 25%-30%, έναντι του ευρωπαϊκού στόχου του 80%. Στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκεται η μείωση του ορίου 50%+1 των εργοδοτών που απαιτείται για να κηρυχθεί υποχρεωτική μια κλαδική σύμβαση, με πιθανή μείωση στο 40%, καθώς και η δημιουργία μόνιμου μηχανισμού επέκτασης των συμβάσεων. Παράλληλα, εξετάζεται η ενσωμάτωση οικονομικών παραμέτρων, όπως η κερδοφορία ή οι ζημιές των κλάδων και η εξέλιξη του μέσου μισθού, στη διαμόρφωση των όρων των συμβάσεων.

Οι διαφωνίες μεταξύ των κοινωνικών εταίρων παραμένουν σε βασικά ζητήματα, όπως η μετενέργεια, η επεκτασιμότητα, η συρροή και η καθολικότητα των συμβάσεων. Η ΓΣΕΕ επισημαίνει την ανάγκη επαναφοράς του θεσμού στην προ-μνημονίου μορφή του, μια θέση που υποστηρίζουν και ορισμένες εργοδοτικές οργανώσεις, κυρίως για την Εθνική Γενική Συλλογική Σύμβαση Εργασίας, ως μέσο καθορισμού των κατώτατων αμοιβών.

Το νέο νομοσχέδιο εισάγει σημαντικές αλλαγές στην αγορά εργασίας, με στόχο μεγαλύτερη ευελιξία και ενίσχυση της απασχόλησης. Προβλέπει μεταξύ άλλων τη δυνατότητα διευθέτησης του χρόνου εργασίας σε εβδομαδιαία βάση, με δυνατότητα εργασίας έως 13 ώρες ημερησίως και επιπλέον 40% αμοιβή για την υπερωρία της 13ης ώρας. Επιπλέον, επεκτείνει τη 4ήμερη εβδομαδιαία εργασία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, ενισχύει τις υπερωρίες για εργαζομένους με εκ περιτροπής απασχόληση και εισάγει ελαστικές μορφές απασχόλησης, όπως οι δοκιμαστικές συμβάσεις έως έξι μήνες και οι συμβάσεις κατά παραγγελία.

Η ψηφιακή κάρτα εργαζομένων θα επιτρέπει ευέλικτη προσέλευση με απόκλιση έως 120 λεπτά, ενώ δίνεται η δυνατότητα κατάτμησης της κανονικής άδειας σε περισσότερα από δύο μέρη. Το νομοσχέδιο απαλλάσσει από ασφαλιστικές εισφορές τις προσαυξήσεις υπερωριών που προβλέπονται σε συλλογικές συμβάσεις ή καταβάλλονται οικειοθελώς, εφόσον υπερβαίνουν τα νόμιμα όρια. Παράλληλα, αυστηροποιεί τις κυρώσεις για βία κατά των επιθεωρητών εργασίας.

Με τις αλλαγές αυτές, η κυβέρνηση φιλοδοξεί να φέρει την ελληνική αγορά εργασίας πιο κοντά σε ευρωπαϊκά πρότυπα, εξισορροπώντας την ανάγκη για μεγαλύτερη ευελιξία των επιχειρήσεων με την προστασία των εργαζομένων. Η εφαρμογή τους αναμένεται να επηρεάσει όχι μόνο την καθημερινότητα των εργαζομένων αλλά και τη στρατηγική λειτουργίας των επιχειρήσεων σε ολόκληρη τη χώρα, εισάγοντας ένα νέο πλαίσιο ρυθμίσεων και κανόνων που θα καθορίσει την αγορά εργασίας για τα επόμενα χρόνια.