Η Ευρώπη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πιθανή εμπορική σύγκρουση με τις Ηνωμένες Πολιτείες, ενώ οι 27 επίτροποι της ΕΕ προσπαθούν να επιλύσουν τις προκλήσεις του προϋπολογισμού της Ένωσης. Με το επταετές ταμείο ύψους 1,2 τρισεκατομμυρίων ευρώ να είναι στο επίκεντρο, οι αγρότες, οι νεοφυείς επιχειρήσεις και άλλοι ενδιαφερόμενοι φορείς ανησυχούν για πιθανές περικοπές.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, βρίσκεται σε κρίσιμη στιγμή για την πολιτική της κληρονομιά, καθώς προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ των απαιτήσεων των κρατών-μελών και των νέων προτεραιοτήτων, όπως η άμυνα και η καινοτομία. Η μεταρρύθμιση του προϋπολογισμού και η εισαγωγή νέων φόρων προκαλούν αντιδράσεις, ενώ η διατήρηση των περιφερειακών δαπανών και των κλιματικών στόχων παραμένει αμφιλεγόμενη.
Οι τελικές αποφάσεις αναμένονται με αγωνία, καθώς οι εθνικές κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα διαδραματίσουν καθοριστικό ρόλο στη διευθέτηση των διαπραγματεύσεων.
Διαβάστε αναλυτικά
Καθώς η Ευρώπη ισορροπεί επικίνδυνα στα πρόθυρα ενός πλήρους εμπορικού πολέμου με τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι 27 επίτροποι της ΕΕ θα συγκεντρωθούν την Τετάρτη για να επιλύσουν ένα από τα πιο δύσκολα ζητήματα στις Βρυξέλλες: τα ίδια τα οικονομικά της Ένωσης.
Αγρότες, νεοφυείς επιχειρήσεις, κινηματογραφιστές και αμυντικά λόμπι, όλοι έχουν συμφέρον στο επταετές ταμείο της ΕΕ, το οποίο αυτή τη στιγμή ανέρχεται σε 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ. Και όλοι μάχονται σθεναρά για να προστατεύσουν το μερίδιό τους από τις πιθανές περικοπές της προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Μια κρίσιμη στιγμή για την κληρονομιά της φον ντερ Λάιεν
Ίσως, κάποιος να θεωρήσει αυτό το θέμα ως κάτι που αφορά μόνο τους «ειδικούς». Ωστόσο, η μεταρρύθμιση του τεράστιου προϋπολογισμού της ΕΕ ενδέχεται να καταγραφεί είτε ως ένα από τα μεγαλύτερα επιτεύγματα στη θητεία της φον ντερ Λάιεν είτε ως φιάσκο.
«Ο προϋπολογισμός είναι η πολιτική αποτυπωμένη σε αριθμούς», δήλωσε ο πρώην επίτροπος προϋπολογισμού της ΕΕ, Γιοχάνες Χαν. Οι τελευταίες εβδομάδες σκληρών διαπραγματεύσεων για το επταετές σχέδιο δαπανών από το 2028 και μετά αποδεικνύουν τη φράση του περίτρανα.
Σύμφωνα με το Politico oι επίτροποι είναι εξοργισμένοι με τις προσπάθειες της φον ντερ Λάιεν να ακυρώσει τα αγαπημένα τους προγράμματα, οι κυβερνήσεις γεμίζουν το ηλεκτρονικό της ταχυδρομείο με οργισμένα μηνύματα και οι αγρότες είναι έτοιμοι να βγουν στους δρόμους, αν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους.
«Έχω το τρακτέρ και είμαι έτοιμος», προειδοποίησε ο Μασιμιλιάνο Τζανσάντι, επικεφαλής του ισχυρού αγροτικού λόμπι Copa, ως απάντηση στις φήμες για περικοπές στον τεράστιο προϋπολογισμό αγροτικών ενισχύσεων της ΕΕ.
Με λίγες ημέρες να απομένουν μέχρι η φον ντερ Λάιεν να παρουσιάσει την πρότασή της την Τετάρτη, πολλά παραμένουν ανοιχτά και ό,τι αποφασιστεί από την Επιτροπή μπορεί τελικά να απορριφθεί από τις εθνικές κυβερνήσεις και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο κατά τη διετή διαδικασία πολύπλοκων διαπραγματεύσεων.
Καυτά ερωτήματα στο τραπέζι
Πριν από την Τετάρτη, οι επίτροποι και οι στενοί τους σύμβουλοι θα κληθούν να απαντήσουν σε κρίσιμα ερωτήματα. Πόσο μεγάλος θα είναι ο προϋπολογισμός; Ποιους φόρους θα επιβάλει η ΕΕ για να αποπληρώσει το χρέος της; Θα συνεχίσουν να έχουν σημασία οι περιφέρειες;
Πόσα χρήματα θα διατεθούν
Η ΕΕ τα επόμενα χρόνια θα χρειαστεί να κάνει περισσότερα με περίπου τα ίδια χρήματα.
Ένα μεγάλο ερωτηματικό καλύπτει τα ποσά, τα οποία κρατούνται μυστικά μέχρι την τελευταία στιγμή. Ωστόσο, είναι κοινό μυστικό ότι τα διαθέσιμα κεφάλαια δεν θα επαρκούν για να καλύψουν τις νέες προτεραιότητες, από την άμυνα και την καινοτομία μέχρι τις φυσικές καταστροφές λόγω κλιματικής αλλαγής, που συσσωρεύτηκαν τα τελευταία χρόνια.
Σε μια περίοδο σφιχτών προϋπολογισμών και επιβράδυνσης της ανάπτυξης, οι δύο μεγαλύτερες χώρες της ΕΕ, η Γαλλία και η Γερμανία, μαζί με αρκετές άλλες, δεν έχουν διάθεση να στείλουν περισσότερα χρήματα στις Βρυξέλλες, φέρνοντας την Επιτροπή σε δύσκολη θέση.
Για να εξασφαλιστούν περισσότερα κονδύλια για την άμυνα και τις startups, το τμήμα προϋπολογισμού της ΕΕ εξετάζει περικοπές έως και 20% στους αγροτικούς και περιφερειακούς προϋπολογισμούς, οι οποίοι μαζί αποτελούν τα δύο τρίτα του τρέχοντος ταμείου.
Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν θα είναι εύκολο, καθώς τα αγροτικά λόμπι, οι ερευνητές και οι περιφέρειες σε όλη την Ευρώπη, με ισχυρή στήριξη στο Ευρωκοινοβούλιο και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, αντιδρούν σθεναρά σε οποιεσδήποτε περικοπές.
Θα συνεχίσουν να έχουν σημασία οι περιφέρειες;
Η μεγάλη ιδέα της φον ντερ Λάιεν είναι να συγχωνεύσει μια πληθώρα προγραμμάτων σε ένα ενιαίο εθνικό ταμείο, το οποίο θα καθορίζει τις δαπάνες σε τομείς από τις αγροτικές επιδοτήσεις μέχρι την κοινωνική στέγαση.
Με το νέο αυτό σύστημα, οι πληρωμές, ειδικά οι περιφερειακές δαπάνες, που αποτελούν το ένα τρίτο του προϋπολογισμού της ΕΕ, θα συνδέονται με την εκπλήρωση μεταρρυθμίσεων.
Οι υποστηρικτές ισχυρίζονται ότι αυτό θα διευκολύνει τους δικαιούχους να έχουν πρόσβαση στα κονδύλια της ΕΕ και θα ενισχύσει την παραγωγικότητα, καθώς θα παρακινεί τις εθνικές μεταρρυθμίσεις. Ωστόσο, η πλειονότητα των κυβερνήσεων της ΕΕ ανησυχεί ότι η αλλαγή αυτή θα ενδυναμώσει τις κεντρικές διοικήσεις και θα περιθωριοποιήσει τις περιφέρειες, οι οποίες σήμερα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στη διαχείριση των κονδυλίων της ΕΕ.
Υπάρχουν ανησυχίες ότι η παράδοση των χρημάτων στις εθνικές κυβερνήσεις, αντί στις φτωχότερες περιφέρειες, όπως συμβαίνει σήμερα, θα μπορούσε να υπονομεύσει τον στόχο της ΕΕ για μείωση των ανισοτήτων στο μπλοκ.
Ποιοι νέοι φόροι θα εισαχθούν
Η Επιτροπή δέχεται μεγάλη πίεση να εισαγάγει νέους πανευρωπαϊκούς φόρους ή μεταφορές από τα εθνικά φορολογικά έσοδα, τους λεγόμενους «ίδιους πόρους», ώστε να αποπληρώνει 25 με 30 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως σε κοινό χρέος που εκδόθηκε για τη χρηματοδότηση της ανάκαμψης μετά την πανδημία.
Όμως, τα τελευταία χρόνια συζητήσεων στις Βρυξέλλες επιβεβαιώνουν τη ρήση του Ουίνστον Τσόρτσιλ ότι «δεν υπάρχει καλός φόρος».
Οι εθνικές κυβερνήσεις διστάζουν να δώσουν στην ΕΕ υπερβολική εξουσία για να εισπράττει χρήματα από τους ψηφοφόρους τους και γενικά αντιτίθενται στο να παραχωρήσουν μέρος των εσωτερικών φορολογικών τους εσόδων στις Βρυξέλλες. Σήμερα, η συντριπτική πλειοψηφία των κονδυλίων της ΕΕ προέρχεται από τις συνεισφορές των κυβερνήσεων.
Την Παρασκευή, η Επιτροπή παρουσίασε τρεις νέους φόρους που στοχεύουν σε μη ανακυκλωμένα ηλεκτρονικά απόβλητα, προϊόντα καπνού και μεγάλες εταιρείες στην ΕΕ με τζίρο άνω των 50 εκατομμυρίων ευρώ, σύμφωνα με εσωτερικό έγγραφο που είδε το Politico.
Αυτό έρχεται να προστεθεί σε δύο ξεχωριστές ιδέες από το 2021 για επιβολή φόρου άνθρακα στα σύνορα και για απόδοση μέρους των εσόδων από το Σύστημα Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών.
Παρόλο που οι ιδέες αυτές παραμένουν στο τραπέζι, καθεμία αντιμετωπίζει αντίσταση από διαφορετικές ομάδες κρατών-μελών της ΕΕ. Η ομοφωνία για οποιονδήποτε νέο φόρο δεν θα είναι εύκολη υπόθεση.
Πόσα θα ξοδευτούν για το κλίμα
Κατά τις τελευταίες διαπραγματεύσεις για τον προϋπολογισμό, η ΕΕ συμφώνησε ότι τουλάχιστον το 30% των δαπανών της θα κατευθύνεται προς τους κλιματικούς στόχους. Ωστόσο, η πράσινη δαπάνη έχει χάσει έδαφος, καθώς τα δεξιά κόμματα ενισχύονται και η ανταγωνιστικότητα υπερτερεί πλέον του περιβάλλοντος στην ατζέντα της ΕΕ.
Η αρμόδια για το κλίμα επίτροπος της ΕΕ, Τερέσα Ριμπέρα, Ισπανίδα σοσιαλίστρια, παλεύει να αυξήσει, ή έστω να διατηρήσει τον στόχο του 30%, για να δείξει ότι η ΕΕ δεν εγκαταλείπει την πράσινη ατζέντα της.
Ωστόσο, ο επίτροπος προϋπολογισμού, Πιοτρ Σεραφίν, κινείται στην αντίθετη κατεύθυνση, φοβούμενος ότι ένα τόσο υψηλό όριο θα δυσκολέψει την ανακατανομή των κονδυλίων ανάλογα με τις ανάγκες.
Ο χρόνος για τη φον ντερ Λάιεν να λάβει τις τελικές αποφάσεις για τον κλιματικό στόχο και για όλα τα υπόλοιπα είναι ελάχιστος.
Συνοπτικά
- Η Ευρώπη αντιμετωπίζει την πιθανότητα εμπορικής σύγκρουσης με τις ΗΠΑ ενώ προσπαθεί να επιλύσει προκλήσεις σχετικά με τον προϋπολογισμό της.
- Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, προσπαθεί να ισορροπήσει τις απαιτήσεις των κρατών-μελών με νέες προτεραιότητες όπως η άμυνα και η καινοτομία.
- Υπάρχουν ανησυχίες για τις προτεινόμενες περικοπές στον αγροτικό και περιφερειακό προϋπολογισμό, καθώς ενδιαφερόμενοι φορείς αντιδρούν σθεναρά.
- Η Επιτροπή εξετάζει την εισαγωγή νέων φόρων για τη χρηματοδότηση του χρέους της ΕΕ, ωστόσο οι εθνικές κυβερνήσεις αντιτίθενται σε αυτή την εξουσία.