Εκρηκτική άνοδος αποχωρήσεων την τελευταία 5ετία: Πάνω από 990.000 συνταξιοδοτήσεις σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα

Έντονη κινητικότητα παρατηρείται την τελευταία πενταετία όσον αφορά τις συνταξιοδοτήσεις στον δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, με τις συνολικές αποχωρήσεις να υπερβαίνουν τις 990.000. Οι διαθέσιμες ενδείξεις καταγράφουν ένα διαρκές κύμα εξόδου από την αγορά εργασίας, το οποίο διατηρήθηκε και εντός του 2024, παρά τις ενδείξεις σταθεροποίησης των προηγούμενων ετών.

Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία, έξι στους δέκα ασφαλισμένους αποχωρούν πριν από τη συμπλήρωση των γενικών ορίων ηλικίας, αξιοποιώντας πρόωρες δυνατότητες εξόδου. Το 2024, οι αιτήσεις προς τον ΕΦΚΑ ανήλθαν σε περίπου 201.000, αριθμός που διατηρεί τη δυναμική του προηγούμενου διαστήματος.

Συγκεκριμένα:

• Για το 2020, ο αριθμός αιτήσεων συνταξιοδότησης πλησίασε τις 176 χιλιάδες.
• Το 2021 σημειώθηκε μικρή αύξηση, με τις αιτήσεις να ξεπερνούν τις 212 χιλιάδες.
• Παρόμοια επίπεδα καταγράφηκαν και το 2022, με περίπου 211 χιλιάδες αιτήματα.
• Το 2023, ο όγκος των αιτήσεων υποχώρησε ελαφρώς, κυμαινόμενος στις 190 χιλιάδες.

Παρά τις μεταβατικές ρυθμίσεις του παρελθόντος, οι γενικοί κανόνες που ισχύουν από το 2022 προβλέπουν πλήρη σύνταξη στα 62 έτη με 40 έτη ασφάλισης ή στα 67 έτη με τουλάχιστον 15 έτη. Ωστόσο, εκτιμάται πως ένα σημαντικό μέρος των ασφαλισμένων επιλέγει την πρόωρη συνταξιοδότηση, λαμβάνοντας υπόψη πιθανές μεταβολές στα όρια ηλικίας από το 2027 και μετά.

Πιθανές αλλαγές από το 2027

Το ισχύον θεσμικό πλαίσιο προβλέπει ότι, από το 2021 και κάθε τρία χρόνια, τα όρια ηλικίας συνταξιοδότησης μπορούν να αναπροσαρμόζονται με βάση την εξέλιξη του προσδόκιμου ζωής. Αν και μέχρι σήμερα οι προσαρμογές αυτές δεν έχουν εφαρμοστεί – λόγω της πανδημίας και των επιδράσεών της στο δημογραφικό αποτύπωμα – το 2027 αναμένεται να εξεταστεί εκ νέου η εφαρμογή του σχετικού μηχανισμού.

Η ενδεχόμενη αύξηση των ορίων συνταξιοδότησης φαίνεται να αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που οδηγούν ασφαλισμένους σε πρόωρη αποχώρηση, σύμφωνα με τις ίδιες εκτιμήσεις.

Ευελιξία απασχόλησης μετά τη συνταξιοδότηση

Παράλληλα, καταγράφεται σημαντικό ενδιαφέρον για την απασχόληση μετά τη συνταξιοδότηση, καθώς το ισχύον καθεστώς επιτρέπει την εργασία χωρίς περικοπή της κύριας σύνταξης, υπό την προϋπόθεση καταβολής ειδικού πόρου. Ο αριθμός των συνταξιούχων που αξιοποιούν αυτή τη δυνατότητα υπερβαίνει ήδη τις 200.000.

Ειδικότερα:

• Για μισθωτούς, ο πόρος ανέρχεται σε 10% επί του ακαθάριστου μισθού και καταβάλλεται μέσω ΑΠΔ.
• Για μη μισθωτούς, το αντίστοιχο ποσοστό ανέρχεται σε 50% επί της επιλεγείσας ασφαλιστικής κατηγορίας, με πρόβλεψη για ειδικές περιπτώσεις (π.χ. δικηγόροι, μηχανικοί).

Η επίδραση της γενιάς των baby boomers

Τέλος, η δημογραφική μετάβαση που συνοδεύει τη σταδιακή συνταξιοδότηση της γενιάς των baby boomers (γεννηθέντες μεταξύ 1946 και 1964) εντείνει τις πιέσεις στο σύστημα. Στην Ελλάδα, το φαινόμενο κορυφώθηκε μεταξύ 1960 και 1965, με τις γεννήσεις εκείνη την περίοδο να υπερβαίνουν τις 170.000 ετησίως, αριθμός σχεδόν διπλάσιος σε σχέση με τα σημερινά επίπεδα.

Εκτιμάται ότι η συνταξιοδότηση της εν λόγω γενιάς θα ολοκληρωθεί έως το 2029, με τον ετήσιο ρυθμό αποχωρήσεων να διατηρείται αυξημένος. Σύμφωνα με μελέτες της περιόδου, ο ετήσιος ρυθμός εξόδου κατά το διάστημα 2022–2029 εκτιμάται πως θα είναι διπλάσιος σε σύγκριση με την προηγούμενη επταετία (2015–2022).