Σαν σήμερα, το 1825, δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στην «Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος» ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού, ένα ποίημα που έγινε σύμβολο του Ελληνισμού και καθιερώθηκε ως ο Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας το 1865. Γραμμένο το 1823 στη Ζάκυνθο, το έργο αποτυπώνει τη συγκίνηση του Σολωμού από τις θυσίες της Ελληνικής Επανάστασης και έγινε σύμβολο ανδρείας, πίστης και ελευθερίας.
Το 1828, μελοποιήθηκε από τον συνθέτη Νικόλαο Μάντζαρο, ενώ το 1966 υιοθετήθηκε και από την Κύπρο. Ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» συνεχίζει να υπενθυμίζει το κόστος και την ευθραυστότητα της ελευθερίας, αποτελώντας σημείο αναφοράς για τους λαούς που αγωνίζονται για ανεξαρτησία.
Διαβάστε αναλυτικά
Σαν σήμερα, το 1825, η «Γενική Εφημερίς της Ελλάδος» δημοσιεύει για πρώτη φορά ένα ποίημα που έμελλε να ξεπεράσει τα όρια της λογοτεχνίας και να γίνει διαχρονικό σύμβολο του Ελληνισμού: τον «Ύμνο εις την Ελευθερίαν» του Διονυσίου Σολωμού.
Ο Σολωμός, μόλις 25 ετών, συγκλονισμένος από τις μάχες και τις θυσίες της Ελληνικής Επανάστασης, γράφει το έργο στη Ζάκυνθο, τον Μάιο του 1823. Οι 158 τετράστιχες στροφές του, γραμμένες σε τροχαϊκό ρυθμό, αποτελούν έναν ύμνο προς την ίδια την Ελευθερία — όχι ως αφηρημένη έννοια, αλλά ως ζωντανή και ματωμένη μορφή. Μέσα στους στίχους ζωντανεύουν σκηνές από την Άλωση της Τριπολιτσάς, τα Δερβενάκια και το Μεσολόγγι, που μετατρέπονται σε διαχρονικά σύμβολα ανδρείας και πίστης.
Το 1828, ο Κερκυραίος συνθέτης Νικόλαος Μάντζαρος μελοποιεί το ποίημα για τετράφωνη ανδρική χορωδία, αντλώντας έμπνευση από λαϊκά μουσικά μοτίβα. Ύστερα από αρκετές επεξεργασίες, το 1865, με Βασιλικό Διάταγμα του Γεωργίου Α΄, η σύνθεση του Μάντζαρου καθιερώνεται ως επίσημος Εθνικός Ύμνος της Ελλάδας. Έναν αιώνα αργότερα, το 1966, υιοθετείται και από την Κύπρο, ως κοινό σύμβολο ελευθερίας και ενότητας.
Το έργο του Σολωμού μεταφράζεται γρήγορα στα γαλλικά και αγγλικά, συγκινώντας φιλέλληνες σε ολόκληρη την Ευρώπη και ενισχύοντας το φιλελληνικό κίνημα υπέρ της ελληνικής ανεξαρτησίας. Όμως, πέρα από την ιστορική του σημασία, η δύναμή του παραμένει αναλλοίωτη ακόμη και σήμερα.
Διακόσια χρόνια μετά, ο Ύμνος του Σολωμού εξακολουθεί να μας θυμίζει το κόστος της Ελευθερίας και την ευθραυστότητά της.
5 πράγματα που δεν ξέρατε για τον Εθνικό Ύμνο
1. Ο μεγαλύτερος εθνικός ύμνος στον κόσμο
Αποτελείται από 158 τετράστιχες στροφές, συνολικά 632 στίχους. Αν τραγουδιόταν ολόκληρος, θα διαρκούσε πάνω από μισή ώρα — γεγονός που τον καθιστά το μακροσκελέστερο εθνικό άσμα παγκοσμίως.
2. Οι Έλληνες ψάλλουν μόνο δύο στροφές
Μόνο οι δύο πρώτες στροφές είναι εκείνες που μελοποίησε ο Νικόλαος Μάντζαρος το 1828 και καθιερώθηκαν το 1865 ως Εθνικός Ύμνος. Οι υπόλοιπες περιγράφουν με ποιητική ένταση γεγονότα της Επανάστασης.
3. Ο ίδιος ύμνος και στην Κύπρο
Με απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου της Κυπριακής Δημοκρατίας στις 18 Νοεμβρίου 1966, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» υιοθετήθηκε και από την Κύπρο, ως κοινό εθνικό σύμβολο των δύο λαών.
4. Ο Σολωμός δεν μιλούσε άπταιστα ελληνικά
Αν και γεννημένος στη Ζάκυνθο, ο Σολωμός σπούδασε στην Ιταλία και τα ελληνικά του ήταν αρχικά περιορισμένα. Με τη βοήθεια λογίων όπως ο Σπυρίδων Τρικούπης και ο Ανδρέας Κάλβος, τελειοποίησε τη γλώσσα του και ανέδειξε τη δημώδη ελληνική σε γλώσσα υψηλής ποίησης.
5. Ύμνος Ελευθερίας και Αντίστασης
Κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους και τη Γερμανική Κατοχή, οι στίχοι του τραγουδιούνταν μυστικά ως πράξη αντίστασης. Έτσι, ο «Ύμνος εις την Ελευθερίαν» έγινε σύμβολο πίστης και ελπίδας για κάθε λαό που μάχεται για την ανεξαρτησία του.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1805: Ο ναύαρχος Οράτιος Νέλσον καταναυμαχεί τον ενωμένο στόλο Γαλλίας και Ισπανίας στη ναυμαχία του Τραφάλγκαρ, εξασφαλίζοντας τη ναυτική υπεροχή της Βρετανίας. Ο ίδιος σκοτώνεται στη μάχη, περνώντας στην Ιστορία ως εμβληματική μορφή του βρετανικού ναυτικού.
1825: Δημοσιεύεται για πρώτη φορά στη «Γενική Εφημερίδα της Ελλάδος» το ποίημα του Διονυσίου Σολωμού «Ύμνος εις την Ελευθερία», το οποίο μετά την απελευθέρωση της Ελλάδας θα καθιερωθεί ως ο Εθνικός Ύμνος της χώρας, αντιπροσωπεύοντας τον αγώνα του ελληνικού λαού για ελευθερία.
1879: Ο Τόμας Έντισον εφευρίσκει στο εργαστήριό του στο Μένλο Παρκ του Νιου Τζέρσεϊ έναν λειτουργικό ηλεκτρικό λαμπτήρα πυρακτώσεως, ο οποίος λειτούργησε για 13,5 ώρες στις δοκιμές της 21ης Οκτωβρίου, χρησιμοποιώντας νήμα από ανθρακονήματα. Με την εφεύρεση αυτή, ο Έντισον δημιούργησε τον πρώτο πρακτικά εμπορικό λαμπτήρα φωτισμού, βάζοντας τέλος στην εποχή των γκαζολάμπων και σηματοδοτώντας την απαρχή της «ηλεκτρικής εποχής». Ο Βρετανός φυσικός Τζόζεφ Σουάν είχε προηγηθεί με δικές του επιτυχείς, αλλά βραχύβιες, δοκιμές, ωστόσο ο Έντισον τελειοποίησε τη συσκευή και εξασφάλισε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας στις 27 Ιανουαρίου 1880.
1912: Ο ελληνικός στρατός απελευθερώνει την Πρέβεζα κατά τον Α’ Βαλκανικό Πόλεμο, μετά από μάχη εναντίον των Οθωμανικών δυνάμεων που κατείχαν την πόλη. Η απελευθέρωση της Πρέβεζας αποτέλεσε σημαντικό σταθμό στον αγώνα για την επέκταση της Ελλάδας και την απελευθέρωση των υπόδουλων περιοχών.
1918: Πραγματοποιείται το πρώτο εργατικό συνέδριο στην Ελλάδα, στο φουαγιέ του Βασιλικού Θεάτρου στην Αθήνα. Από αυτό το συνέδριο ιδρύεται η Γενική Συνομοσπονδία Εργατών Ελλάδος (ΓΣΕΕ), με την πρώτη Εκτελεστική Επιτροπή να αποτελείται από τους Α. Μπεναρόγια, Ε. Ευαγγέλου, Ηλ. Δελαζάνο και Ε. Μαχαίρα.
1929: Ξεσπά σκάνδαλο με το ψωμί στην Ελλάδα, όταν αποκαλύπτεται ότι οι αλευροβιομηχανίες εισάγουν σιτάρι κατώτερης ποιότητας, το οποίο πωλούν ακριβότερα ως εκλεκτό. Αυτό προκαλεί την οργή του ελληνικού λαού, καθώς οι αδικαιολόγητα υψηλές τιμές επιδεινώνουν τη φτώχεια.
1931: Ξεσπά η Οκτωβριανή Εξέγερση στην Κύπρο, με τον ελληνικό πληθυσμό του νησιού να ξεσηκώνεται ενάντια στην αγγλική αποικιοκρατία, απαιτώντας την ένωση με την Ελλάδα. Στη Λευκωσία, το εξαγριωμένο πλήθος επιτίθεται και πυρπολεί το Κυβερνείο, ενώ συγκρούσεις με την Αστυνομία ξεσπούν σε πόλεις και χωριά. Ο απολογισμός είναι 15 νεκροί Κύπριοι και 60 τραυματίες.
1952: Ο γενικός γραμματέας του ΚΚΕ, Νίκος Ζαχαριάδης, από τη Μόσχα, κάνει τη γνωστή δήλωση: «Τι Πλαστήρας, τι Παπάγος… άσπρος σκύλος, μαύρος σκύλος, όλοι οι σκύλοι μια γενιά!», απορρίπτοντας την υποστήριξη σε οποιοδήποτε από τα δύο μεγάλα πολιτικά κόμματα της εποχής και υποστηρίζοντας ότι η ΕΔΑ πρέπει να κατέλθει αυτόνομα στις εκλογές.
1959: Εγκαινιάζεται στη Νέα Υόρκη το περίφημο Μουσείο Γκουγκενχάιμ, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Φρανκ Λόιντ Ράιτ, το οποίο με την καινοτόμο αρχιτεκτονική του έθεσε νέα πρότυπα στον χώρο των μουσείων.
1969: Κυκλοφορεί ο δίσκος του Διονύση Σαββόπουλου «Το Περιβόλι του Τρελού», ένας από τους σημαντικότερους δίσκους της ελληνικής ροκ μουσικής σκηνής, που αποτύπωσε το κλίμα αμφισβήτησης της δεκαετίας του ’60.
1972: Αεροσκάφος της Ολυμπιακής Αεροπορίας, που εκτελούσε την πτήση Κέρκυρα – Αθήνα, συντρίβεται στη θάλασσα κοντά στο Ελληνικό. Από τους 53 επιβαίνοντες, 37 χάνουν τη ζωή τους, ενώ 16 επιβιώνουν.
1994: Σφοδρή καταιγίδα πλήττει την Αττική στις 21 Οκτωβρίου, προκαλώντας υπερχείλιση του ρέματος του Ποδονίφτη και καταστροφικές πλημμύρες στις περιοχές Νέας Ιωνίας, Περισσού, Χαλκηδόνας, Νέας Φιλαδέλφειας και Περιστερίου. Τα νερά παρέσυραν αυτοκίνητα, πλημμύρισαν εκατοντάδες σπίτια και επιχειρήσεις, ενώ κατέρρευσαν ολόκληρα κτίρια. Ο απολογισμός είναι 14 έως 17 νεκροί και ανυπολόγιστες υλικές ζημιές. Μεταξύ των πληγέντων ήταν και τα κεντρικά γραφεία του ΚΚΕ στον Περισσό, όπου καταστράφηκε μεγάλο μέρος του ιστορικού αρχείου του κόμματος. Η τραγωδία απέδωσε φως στην ανθρώπινη παρέμβαση στα ρέματα της Αττικής, καθώς η κάλυψη και το μπάζωμα του Ποδονίφτη είχαν αλλοιώσει πλήρως τη φυσική του ροή, επιδεινώνοντας τα αποτελέσματα της θεομηνίας.
2020: Ο Πάπας Φραγκίσκος, σε μια ιστορική δήλωση, εκφράζει τη στήριξή του στις πολιτικές ενώσεις για τα ομόφυλα ζευγάρια, ανοίγοντας ένα νέο κεφάλαιο στις σχέσεις της Καθολικής Εκκλησίας με τις σύγχρονες κοινωνικές αντιλήψεις περί ισότητας και δικαιωμάτων.
Γεννήσεις
1833 – Άλφρεντ Νόμπελ (Alfred Nobel), Σουηδός χημικός, μηχανικός και εφευρέτης, γνωστός για την ανακάλυψη της δυναμίτιδας το 1867, που άλλαξε ριζικά τη βιομηχανία και τις κατασκευές. Παρά τον πλούτο του από την εφεύρεση αυτή, βασανίστηκε από τη χρήση της σε πολέμους και αποφάσισε να αφιερώσει την περιουσία του στη δημιουργία των Βραβείων Νόμπελ, που απονέμονται κάθε χρόνο σε όσους συμβάλλουν στην πρόοδο της επιστήμης, της λογοτεχνίας και της ειρήνης.
1907 – Νίκος Εγγονόπουλος, Έλληνας ζωγράφος και ποιητής, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του υπερρεαλισμού στην Ελλάδα. Με το χαρακτηριστικό, ονειρικό ύφος του και τις τολμηρές εικαστικές αντιθέσεις, ανέδειξε έναν κόσμο φαντασίας και συμβολισμού. Ως ποιητής, ξεχώρισε με το έργο «Μπολιβάρ», έναν ύμνο στην ελευθερία και την επανάσταση. Η δημιουργία του συνδύασε την αρχαιότητα, τη βυζαντινή παράδοση και τη σύγχρονη τέχνη, χαρίζοντάς του ξεχωριστή θέση στη νεοελληνική καλλιτεχνική πρωτοπορία.
1949 – Μπενιαμίν Νετανιάχου (Benjamin Netanyahu), Ισραηλινός πολιτικός και ο μακροβιότερος πρωθυπουργός του Ισραήλ. Ηγετική φυσιογνωμία της δεξιάς παράταξης Λικούντ, υπήρξε κεντρικός παίκτης στη διαμόρφωση της σύγχρονης ισραηλινής πολιτικής. Έχει διατελέσει πρωθυπουργός σε πολλαπλές θητείες, καθορίζοντας την πορεία της χώρας σε ζητήματα ασφάλειας, εξωτερικής πολιτικής και σχέσεων με τις ΗΠΑ. Παρά τις έντονες αντιπαραθέσεις που προκαλεί, θεωρείται μία από τις πιο καθοριστικές και αμφιλεγόμενες πολιτικές μορφές της Μέσης Ανατολής.
1951 – Λένα Πλάτωνος, Ελληνίδα συνθέτρια και στιχουργός, πρωτοπόρος της ηλεκτρονικής μουσικής στην Ελλάδα. Με σπουδές στην κλασική μουσική και το πιάνο, εισήγαγε από τη δεκαετία του ’80 νέους ήχους και τεχνολογικά μέσα στη σύνθεση, συνδυάζοντας ποίηση, φιλοσοφία και κοινωνικό σχόλιο. Δίσκοι όπως «Γκάλοπ» και «Λεπιδόπτερα» θεωρούνται σταθμοί της ελληνικής avant-garde σκηνής, ενώ η επιρροή της σε νεότερους δημιουργούς παραμένει καθοριστική, καθιστώντας την εμβληματική μορφή του σύγχρονου ελληνικού ήχου.
1956 – Κάρι Φίσερ (Carrie Fisher), Αμερικανίδα ηθοποιός και συγγραφέας, που έμεινε στην Ιστορία για τον ρόλο της πριγκίπισσας Λέια Οργκάνα στη θρυλική κινηματογραφική σειρά «Πόλεμος των Άστρων». Η ερμηνεία της την καθιέρωσε ως ένα από τα πιο εμβληματικά σύμβολα της ποπ κουλτούρας. Παράλληλα, ασχολήθηκε με τη συγγραφή και μίλησε ανοιχτά για τη μάχη της με τη διπολική διαταραχή, συμβάλλοντας στην αποστιγματοποίηση των ψυχικών ασθενειών.
1968 – Αλέξης Αλεξανδρής, Έλληνας ποδοσφαιριστής, από τους κορυφαίους επιθετικούς της γενιάς του και θρύλος του Ολυμπιακού. Ξεκίνησε την καριέρα του στη Βέροια και αγωνίστηκε σε μεγάλες ομάδες όπως η ΑΕΚ και ο Ολυμπιακός, με τον οποίο κατέκτησε πολλούς τίτλους και αναδείχθηκε πρώτος σκόρερ της Α΄ Εθνικής. Υπήρξε μέλος της Εθνικής Ελλάδας, γνωστός για το ένστικτο του γκολ, την ταχύτητα και τη διορατικότητά του μέσα στο γήπεδο.
Θάνατοι
1980 – Χανς Άσπεργκερ (Hans Asperger), Αυστριακός παιδίατρος, γνωστός ως ένας από τους πρώτους επιστήμονες που μελέτησαν και περιέγραψαν το σύνδρομο Άσπεργκερ, μορφή αυτισμού που χαρακτηρίζεται από δυσκολίες στην κοινωνική αλληλεπίδραση και εξαιρετικές ικανότητες σε επιμέρους τομείς. Το έργο του συνέβαλε καθοριστικά στην κατανόηση των διαταραχών του αυτιστικού φάσματος, αν και μεταγενέστερα ήρθαν στο φως αμφιλεγόμενες πτυχές της δράσης του κατά τη ναζιστική περίοδο.
1984 – Φρανσουά Τρυφό (François Truffaut), Γάλλος σκηνοθέτης, σεναριογράφος και κριτικός κινηματογράφου, από τους κορυφαίους εκπροσώπους του Γαλλικού Νέου Κύματος. Με ταινίες όπως «Τα 400 χτυπήματα», «Φαρενάιτ 451» και «Η γυναίκα της διπλανής πόρτας», ανέδειξε έναν προσωπικό, ευαίσθητο κινηματογράφο που εξερευνούσε τα συναισθήματα, την παιδική ηλικία και τον έρωτα. Υπήρξε υπέρμαχος της καλλιτεχνικής ελευθερίας και επηρέασε βαθιά τη σύγχρονη κινηματογραφική αισθητική.
Εορτολόγιο
Θεοδότη, Θεόδοτος, Ιλαρίων, Ούρσουλα, Ορσαλία, Σωκράτης, Σωκρατία