Στις 25 Ιουλίου 1965, η Μαργαρίτα Παπανδρέου, σύζυγος του τότε πρωθυπουργού Γεώργιου Παπανδρέου, δημοσίευσε μια επιστολή στην Washington Post με τίτλο «Η αγωνία του κ. Παπανδρέου».
Η επιστολή αποτέλεσε ένα τολμηρό δημόσιο ξέσπασμα, καταγγέλλοντας προσπάθειες ανατροπής της κυβέρνησης από το παλάτι, σε μια εποχή που η πολιτική σκηνή της Ελλάδας βρισκόταν σε αναταραχή λόγω της κρίσης των «Ιουλιανών». Η Μαργαρίτα Παπανδρέου περιέγραψε την πίεση που δεχόταν ο πρωθυπουργός από τον βασιλιά Κωνσταντίνο, καταγγέλλοντας τα «παιχνίδια εξουσίας» των ανακτόρων.
Η επιστολή προκάλεσε σάλο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό, συμβάλλοντας στην αποκάλυψη της συνταγματικής εκτροπής και ανοίγοντας το δρόμο για τα πολιτικά γεγονότα που οδήγησαν στη δικτατορία του 1967.
Διαβάστε αναλυτικά
Σαν σήμερα, το καλοκαίρι του 1965, η πολιτική σκηνή της Ελλάδας βρίσκεται στα πρόθυρα μιας πρωτοφανούς κρίσης που θα μείνει γνωστή ως «Ιουλιανά» και «Αποστασία». Μέσα σε αυτήν την περίοδο έντασης και αβεβαιότητας, η Μαργαρίτα Παπανδρέου, Αμερικανίδα σύζυγος του πρωθυπουργού Γεώργιου Παπανδρέου, αποφάσισε να μιλήσει ανοιχτά για όσα διαδραματίζονταν στο παρασκήνιο της εξουσίας, με μία επιστολή της στην Washington Post.
Με τίτλο «Η αγωνία του κ. Παπανδρέου», η επιστολή δημοσιεύτηκε στις σελίδες της αμερικανικής εφημερίδας και αποτέλεσε ένα σπάνιο και τολμηρό δημόσιο ξέσπασμα. Η Μαργαρίτα Παπανδρέου κατήγγειλε απερίφραστα προσπάθειες ανατροπής της νόμιμα εκλεγμένης κυβέρνησης από το παλάτι — μια κατηγορία που εκείνη την εποχή θεωρούνταν αδιανόητη και άγγιζε τα όρια του καθεστωτικού «ταμπού» στην ελληνική κοινωνία.
Στο κείμενο της επιστολής, η ίδια περιέγραψε την πολιτική και προσωπική αγωνία του πρωθυπουργού, ο οποίος βρισκόταν υπό ασφυκτική πίεση από τον βασιλιά Κωνσταντίνο και τους συμβούλους του. Επιπλέον, υιοθέτησε έντονη κριτική φρασεολογία για τα ανακτορικά «παιχνίδια εξουσίας», καταγγέλλοντας πως υπήρχε οργανωμένη επιχείρηση αποδόμησης και εκτροπής της δημοκρατικής πορείας της κυβέρνησης.
Η δημοσίευση της επιστολής προκάλεσε σάλο τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό. Ήταν η πρώτη φορά που μια πρωθυπουργική σύζυγος, και δη ξένης καταγωγής, έσπαγε τη σιωπή κι έφερνε στο φως, μέσω διεθνούς ΜΜΕ, τις σκοτεινές μεθοδεύσεις στα ανώτατα κλιμάκια της εξουσίας.
Στην Αθήνα, το πολιτικό κλίμα «ηλεκτρίζεται». Η επέμβαση των βασιλέων στα εσωτερικά της κυβέρνησης γινόταν πλέον ξεκάθαρη στα μάτια της κοινής γνώμης, ενώ η κίνηση της Μαργαρίτας Παπανδρέου συνέβαλε στο να αποκαλυφθεί το εύρος της συνταγματικής εκτροπής.
Το καλοκαίρι του 1965 είχε ήδη σημαδευτεί από την αντιπαράθεση κυβέρνησης και παλατιού. Η υπόθεση ΑΣΠΙΔΑ, τα γεγονότα της παραίτησης του υπουργού Εθνικής Άμυνας Πέτρου Γαρουφαλιά και οι επανειλημμένες παρεμβάσεις του βασιλιά οδήγησαν τελικά στην αποπομπή του Γεωργίου Παπανδρέου και τη μεγάλη κρίση που ακολούθησε. Οι διαδοχικές κυβερνήσεις των «αποστατών» και τα έντονα λαϊκά συλλαλητήρια σημάδεψαν την ελληνική δημοκρατία, ανοίγοντας το δρόμο για τα πολιτικά γεγονότα που κατέληξαν στη δικτατορία του 1967.
Πηγή κεντρικής φωτογραφίας: @georgepapandreoufoundation (IG)
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
306: Ο Κωνσταντίνος Α’ ανακηρύσσεται Ρωμαίος αυτοκράτορας από τον στρατό του στο Γιορκ της Βρετανίας. Αργότερα θα μείνει στην Ιστορία ως «Μέγας», αλλάζοντας ριζικά τον χαρακτήρα της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
325: Λήγουν οι εργασίες της Α’ Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας. Καθιερώνεται το Σύμβολο της Πίστεως («Πιστεύω») και ορίζεται ενιαία μέθοδος υπολογισμού του Πάσχα για όλη τη Χριστιανοσύνη.
1261: Ο στρατηγός Αλέξιος Στρατηγόπουλος ανακαταλαμβάνει για λογαριασμό του Μιχαήλ Η’ Παλαιολόγου την Κωνσταντινούπολη, τερματίζοντας την Λατινική κυριαρχία και επαναφέροντας τη Βυζαντινή Αυτοκρατορία στην πρωτεύουσα.
1893: Εγκαινιάζεται η Διώρυγα της Κορίνθου από τον πρωθυπουργό Σωτήριο Σωτηρόπουλο, σε έργο που είχε ξεκινήσει επί Χαρίλαου Τρικούπη. Ένα φιλόδοξο εγχείρημα με 2.500 εργάτες, που έδωσε νέα δυναμική στη ναυσιπλοΐα.
1929: Η κυβέρνηση του Ελευθέριου Βενιζέλου ψηφίζει τον νόμο περί «μέτρων ασφαλείας του κοινωνικού καθεστώτος», γνωστό ως Ιδιώνυμο, που στοχεύει στον περιορισμό της κομμουνιστικής δράσης. Η νομοθεσία προκαλεί πολιτικές εντάσεις και κοινωνικές αντιδράσεις.
1943: Ο Μπενίτο Μουσολίνι εξαναγκάζεται σε παραίτηση μετά από απόφαση του Μεγάλου Φασιστικού Συμβουλίου. Σηματοδοτείται το τέλος του φασισμού στην Ιταλία και ανοίγει ο δρόμος για την ανατροπή της συμμαχίας με τον Χίτλερ.
1965: Η Μαργαρίτα Παπανδρέου, σύζυγος του πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέου, δημοσιεύει στην εφημερίδα «Washington Post» την επιστολή με τίτλο «Η αγωνία του κ. Παπανδρέου», καταγγέλλοντας ευθέως απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης από τους βασιλείς της Ελλάδας. Η δημόσια αυτή παρέμβαση προκαλεί έντονο πολιτικό σάλο και τροφοδοτεί το ήδη τεταμένο κλίμα ενόψει της Αποστασίας, σηματοδοτώντας την απαρχή μιας περιόδου βαθιάς αστάθειας και πολιτικών συγκρούσεων που θα οδηγήσουν τελικά στη δικτατορία. Η επιστολή θεωρείται ηχηρό μήνυμα υπεράσπισης της δημοκρατίας και καταγγελίας των ανακτόρων, αποτυπώνοντας το εύθραυστο πολιτικό τοπίο της εποχής.
1965: Για πρώτη φορά ο Μπομπ Ντίλαν εμφανίζεται με ηλεκτρική κιθάρα. Στους θεατές δεν αρέσει καθόλου ο νέος ήχος, με αποτέλεσμα να τον γιουχάρουν.
1967: Ο πάπας Παύλος VI επισκέπτεται τον Οικουμενικό Πατριάρχη Αθηναγόρα στην Κωνσταντινούπολη. Είναι η πρώτη συνάντηση ηγετών Καθολικής και Ορθόδοξης Εκκλησίας από το Σχίσμα του 1054, μια ιστορική στιγμή συμφιλίωσης.
1978: Γεννιέται στο Όλντχαμ της Αγγλίας η Λουίζ Μπράουν, το πρώτο παιδί του σωλήνα στον κόσμο, μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης. Το γεγονός αλλάζει για πάντα την αναπαραγωγική ιατρική.
1983: Ο Λουκιανός Κηλαηδόνης διοργανώνει το περίφημο «Πάρτι στη Βουλιαγμένη» με πάνω από 70.000 θεατές. Συμμετέχουν κορυφαίοι καλλιτέχνες όπως ο Νταλάρας και ο Σαββόπουλος. Θεωρείται το ελληνικό «Γούντστοκ».
1984: Η Σοβιετική κοσμοναύτης, Σβετλάνα Σαβίτσκαγια, γίνεται η πρώτη γυναίκα που «περπατά» στο διάστημα.
2000: Συντρίβεται λίγο μετά την απογείωση υπερηχητικό Concorde της Air France στο Παρίσι, προκαλώντας τον θάνατο 113 ανθρώπων. Το δυστύχημα σηματοδοτεί το τέλος της εποχής του υπερηχητικού ταξιδιού.
2010: Τα WikiLeaks δημοσιεύουν 90.000 απόρρητα στρατιωτικά έγγραφα για τον πόλεμο στο Αφγανιστάν, αποκαλύπτοντας πλήθος παραβιάσεων και μυστικών επιχειρήσεων. Είναι η μεγαλύτερη διαρροή στην ιστορία του αμερικανικού στρατού.
2012: Η Βούλα Παπαχρήστου αποκλείεται από την ελληνική αποστολή των Ολυμπιακών Αγώνων στο Λονδίνο, λόγω ρατσιστικού σχολίου της στο Twitter. Η υπόθεση προκαλεί δημόσια κατακραυγή και ανοίγει συζήτηση για τα όρια του λόγου στα social media.
Γεννήσεις
1831 – Γρηγόριος Μαρασλής (Grigorios Maraslis), Έλληνας εθνικός ευεργέτης, γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου στην Οδησσό της Ρωσικής Αυτοκρατορίας (νυν Ουκρανίας), με καταγωγή από τα Μαράσια Έβρου. Διετέλεσε για 16 χρόνια δήμαρχος Οδησσού, μεταμορφώνοντας την πόλη με σπουδαία έργα υποδομής, ενώ διακρίθηκε για τη φιλανθρωπία του και τις γενναίες δωρεές προς την ελληνική κοινότητα, την παιδεία και την υγεία τόσο στην Οδησσό όσο και στην Ελλάδα, ιδρύοντας σχολεία, βιβλιοθήκες και ευαγή ιδρύματα που φέρουν το όνομά του
1994 – Άγιος Παΐσιος, Αγιορείτης μοναχός και σύγχρονος Άγιος της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Γεννήθηκε το 1924 στα Φάρασα της Καππαδοκίας ως Αρσένιος Εζνεπίδης και αφιέρωσε τη ζωή του στην προσευχή, την ταπείνωση και τη διακονία των συνανθρώπων του. Έγινε γνωστός για τα θαύματά του, τις προφητείες και τη σοφία του, προσελκύοντας πλήθη πιστών στο Άγιο Όρος και στη Μονή Σουρωτής Θεσσαλονίκης, όπου και εκοιμήθη στις 12 Ιουλίου 1994. Ανακηρύχθηκε Άγιος το 2015 και τιμάται ιδιαίτερα για το παράδειγμα της αγάπης και της πνευματικής καθοδήγησης που άφησε στην ελληνική κοινωνία και τον ορθόδοξο κόσμο
1967 – Ματ ΛεΜπλανκ (Matt LeBlanc), Αμερικανός ηθοποιός, γνωστός παγκοσμίως ως Τζόι Τριμπιάνι στη σειρά «Friends» (1994–2004), ένας ρόλος που τον καθιέρωσε στη σύγχρονη ποπ κουλτούρα και του χάρισε τρεις υποψηφιότητες για βραβείο Emmy. Γεννήθηκε στις 25 Ιουλίου 1967 στο Νιούτον της Μασαχουσέτης, με ιταλικές και γαλλοκαναδικές ρίζες. Έπειτα από την τεράστια επιτυχία του, πρωταγωνίστησε στο spin-off «Joey», ενώ αργότερα έπαιξε ως «ο εαυτός του» στην πολυβραβευμένη σειρά «Episodes», με τη βράβευση Χρυσής Σφαίρας το 2012. Συμμετείχε επίσης ως παρουσιαστής στο «Top Gear» και στη σειρά «Man with a Plan», διατηρώντας διαχρονική δημοφιλία ως μία από τις πιο αγαπητές παρουσίες της αμερικανικής τηλεόρασης
Θάνατοι
1967 – Κωνσταντίνος Παρθένης (Konstantinos Parthenis), από τους σημαντικότερους Έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα και κύριος εκπρόσωπος του μοντερνισμού στην Ελλάδα. Γεννήθηκε το 1878 στην Αλεξάνδρεια, σπούδασε στη Βιέννη και ανέπτυξε προσωπικό ύφος, συνδυάζοντας αρχαία και βυζαντινή εικαστική παράδοση με ευρωπαϊκές τάσεις. Με τη διδασκαλία και το έργο του εκσυγχρόνισε την ελληνική ζωγραφική, δημιουργώντας καλλιτεχνική παρακαταθήκη μέχρι τον θάνατό του το 1967.
2011 – Μιχάλης Κακογιάννης, Κύπριος σκηνοθέτης, ένας από τους σημαντικότερους δημιουργούς του ελληνικού κινηματογράφου. Έγινε γνωστός διεθνώς χάρη στις πολυβραβευμένες ταινίες του, όπως η «Στέλλα» (1955), η «Ηλέκτρα» (1962) και ο εμβληματικός «Ζορμπάς» («Zorba the Greek», 1964), που προτάθηκε για Όσκαρ και καθιέρωσε το συρτάκι διεθνώς. Τα έργα του χαρακτηρίζονται από κοινωνικό ρεαλισμό, δυνατές ερμηνείες και διαχρονικά μηνύματα, ενώ συνεργάστηκε με σπουδαίους ηθοποιούς της εποχής, όπως η Μελίνα Μερκούρη και η Ειρήνη Παππά.
Εορτολόγιο
Άννα, Ευπραξία, Ευπράξιος, Ολυμπιάς
Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι
Διεθνής Ημέρα του Διαχειριστή Συστημάτων
Παγκόσμια Ημέρα για την Πρόληψη των Πνιγμών
Συνοπτικά
- Η Μαργαρίτα Παπανδρέου δημοσίευσε στις 25 Ιουλίου 1965 επιστολή στην Washington Post, καταγγέλλοντας τις προσπάθειες ανατροπής της κυβέρνησης από το παλάτι.
- Η επιστολή αποτέλεσε τολμηρό δημόσιο ξέσπασμα, αποκαλύπτοντας την πολιτική πίεση που δέχονταν ο πρωθυπουργός Γεώργιος Παπανδρέου.
- Η παρέμβαση της Μαργαρίτας προκάλεσε σάλο στην ελληνική και διεθνή κοινότητα, ενισχύοντας την αντίθεση κατά της συνταγματικής εκτροπής.
- Η δημόσια αυτή καταγγελία θεωρείται κομβική για την πολιτική ιστορία της Ελλάδας, καθώς προετοίμασε το έδαφος για τα γεγονότα που οδήγησαν στη δικτατορία του 1967.