Η επιχειρούμενη ίδρυση μιας νέας «Ένωσης ΦοΔΣΑ», όπως αυτή διακινείται μέσω της επιστολής της 27ης Μαΐου 2025 και των συνοδευτικών πολιτικών παρεμβάσεων, αποτελεί το αποκορύφωμα μιας καλοσχεδιασμένης, συνειδητής και απολύτως ελεγχόμενης απόπειρας υπονόμευσης του μοναδικού καταστατικά θεσμοθετημένου και νομιμοποιημένου φορέα εκπροσώπησης των ΦοΔΣΑ της χώρας: του Δικτύου ΦοΔΣΑ.
Η επιχείρηση αυτή εκπορεύεται από σαφή κίνητρα πολιτικής σκοπιμότητας και συνοδεύεται με βαριά ηθική ευθύνη. Προωθείται, μεθοδικά, από υπηρεσιακούς και αυτοδιοικητικούς παράγοντες, οι οποίοι, κατά το πρόσφατο παρελθόν, είχαν δημόσια αναγνωρίσει τη σημασία της θεσμικής εκπροσώπησης των ΦοΔΣΑ. Είναι οι ίδιοι που, σήμερα, είτε μέσω απροκάλυπτων και ωμών παρεμβάσεων, είτε μέσω της θεσμικής σιωπής τους, συνδράμουν ενεργά στην προσπάθεια απαξίωσης του λειτουργούντος με επιτυχία και ιστορικά κατοχυρωμένου Δικτύου ΦοΔΣΑ. Πρόκειται για πρόσωπα με κρίσιμο, σοβαρό ρόλο και αρμοδιότητα στη διαμόρφωση της εθνικής πολιτικής για τα απόβλητα και την εκπροσώπηση της Αυτοδιοίκησης, των οποίων οι επιλογές και η συμπεριφορά δεν μπορούν πλέον να θεωρούνται ούτε ορθολογικές, αλλά με βεβαιότητα επιζήμιες για το θεσμό.
Ο Γενικός Γραμματέας, κ. Μανώλης Γραφάκος, ενώπιον της Βουλής, στη συνεδρίαση της Διαρκούς Επιτροπής Περιβάλλοντος στις 24 Οκτωβρίου 2024, δήλωνε ρητά την ανάγκη θεσμικής αναγνώρισης του Δικτύου ΦοΔΣΑ ως επίσημου συνομιλητή της Πολιτείας. Λίγους μήνες μετά, με μία θεσμικά ασύμβατη αλλαγή στάσης, υποστηρίζει και ενισχύει πρωτοβουλίες που στοχεύουν στην υποκατάσταση και αποδόμηση του Δικτύου, ασκώντας άτυπες και στοχευμένες παρεμβάσεις σε στελέχη Υπουργείων, Δημάρχους και εκπροσώπους ΦοΔΣΑ, με στόχο να αποτρέψει τη συμμετοχή τους στην 17η Πανελλήνια Σύνοδο του Δικτύου (Μυτιλήνη, 19–21 Ιουνίου 2025).
Η συμπεριφορά αυτή συνιστά πρωτοφανή θεσμική εκτροπή. Δεν πρόκειται για απλή διαφοροποίηση και έκφραση άποψης, αλλά για συνειδητή προσπάθεια φίμωσης και αποδυνάμωσης ενός συλλογικού θεσμικού οργάνου, που επί 17 έτη διατηρεί σταθερή, τεκμηριωμένη και ανεξάρτητη παρουσία και κατά κοινή ομολογία αποτελεσματική λειτουργία για τα συμφέροντα των Δήμων της χώρας.
Ακόμη σοβαρότερη είναι η στάση του Προέδρου της ΚΕΔΕ, κ. Λάζαρου Κυρίζογλου, ο οποίος για πρώτη φορά στα χρονικά αρνήθηκε να θέσει υπό την αιγίδα της Ένωσης την Πανελλήνια Σύνοδο του Δικτύου ΦοΔΣΑ. Η επιλογή αυτή δεν συνοδεύεται από μια τεκμηριωμένη απόφαση, αλλά συνιστά ευθεία πολιτική δήλωση αποκλεισμού, που προσβάλλει το σύνολο των ΦοΔΣΑ που συμμετέχουν ενεργά σε έναν θεσμό επιστημονικό και αυτοδιοικητικό που λειτουργεί επί σειρά ετών.
Ο κ. Κυρίζογλου, με τη στάση του, δεν ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις της ιστορικής και θεσμικής αποστολής της ΚΕΔΕ. Αντί να λειτουργήσει ως εγγυητής ενότητας και θεσμικής συνέχειας, επιλέγει έναν ρόλο παθητικής αποδοχής και έμμεσης νομιμοποίησης πρωτοβουλιών που διχάζουν την Αυτοδιοίκηση. Η σιωπηρή ή ενεργή του στήριξη σε σχεδιασμούς που υπονομεύουν τη συλλογική έκφραση των ΦοΔΣΑ δεν συνάδει με τον ρόλο του Προέδρου της ΚΕΔΕ και γεννά εύλογα ερωτήματα για την κατεύθυνση στην οποία οδηγείται ο θεσμός υπό την παρούσα ηγεσία.
Περαιτέρω, η επιχειρούμενη σύσταση νέας «Ένωσης», χωρίς προηγούμενη απόφαση των Διοικητικών Συμβουλίων των ΦοΔΣΑ και χωρίς καμία δημόσια διαβούλευση, εγείρει μείζον ζήτημα δημοκρατικής νομιμοποίησης. Τίθεται επομένως το εύλογο ερώτημα: Ποιοι από τους συνυπογράφοντες έλαβαν εξουσιοδότηση και νομιμοποίηση από τα συλλογικά τους όργανα να προβούν στην ενέργεια αυτή; Η θεσμική εκπροσώπηση των ΦοΔΣΑ δεν είναι ζήτημα προσωπικής επιλογής, ούτε ιδιωτικής πρωτοβουλίας. Είναι ζήτημα συλλογικής ευθύνης και θεσμικής τάξης.
Η πρωτοβουλία για συγκρότηση νέου φορέα εκπροσώπησης των ΦοΔΣΑ, όπως αυτή προωθείται από τον Πρόεδρο του ΦοΔΣΑ Κεντρικής Μακεδονίας, κ. Μιχάλη Γεράνη, και όσους συντάσσονται μαζί του, στερείται θεσμικής εγκυρότητας και νομικής βάσης. Οι δευτεροβάθμιες ενώσεις στην Αυτοδιοίκηση δεν ιδρύονται με άτυπες και αδιαφανείς διαβουλεύσεις ή προσωπικά δίκτυα επιρροής, αλλά μέσα από νομιμοποιημένες διαδικασίες που εγγυώνται τη συλλογικότητα, το αυτοδιοίκητο των μελών τους και τη δημοκρατική διαβούλευση. Κυρίως όμως η διαδικασία ίδρυσης τους κατοχυρώνει τις αρχές της διαφάνειας, του ισότιμου διαλόγου και του δημοκρατικού τρόπου λήψης των αποφάσεων. Η απόπειρα παράκαμψης αυτών των αρχών, μέσω πρωτοβουλιών που δεν έχουν καμία εντολή εκπροσώπησης ούτε προκύπτουν από αποφάσεις των αρμόδιων συλλογικών οργάνων, συνιστά σαφή θεσμική εκτροπή.
Είναι απογοητευτικό – και πολιτικά αποκαλυπτικό – ότι μια τόσο σοβαρή υπόθεση για τη θεσμική εκπροσώπηση των ΦοΔΣΑ εργαλειοποιείται ως μέσο προσωπικής στρατηγικής, ενδεχομένως ως συνέχεια της αποτυχημένης επιδίωξης κάποιων να ηγηθούν του Δικτύου.
Πρωτοβουλίες που αντί να ενώνουν, διχάζουν· και αντί να ενισχύουν τη θεσμική έκφραση, υπονομεύουν την ίδια την έννοια της συλλογικότητας, δεν μπορούν παρά να τεθούν στην κρίση της ίδιας της Αυτοδιοίκησης και της ιστορίας της.
Το συγκεκριμένο έγγραφο, στερούμενο θεσμικής νομιμοποίησης και πολιτικής βαρύτητας, είναι προορισμένο να λάβει τη θέση που του αναλογεί: στο καλάθι της ανακύκλωσης – μια κατάληξη περιβαλλοντικά επωφελής, αλλά θεσμικά αδιάφορη. Ως ακόμη μία άγονη και πρόχειρη απόπειρα υποκατάστασης της θεσμικής συνέχειας, θα καταγραφεί ως παρένθεση χωρίς ουσιαστικό αποτύπωμα.
Το Δίκτυο ΦοΔΣΑ:
➢ Είναι νομικά συγκροτημένος, δευτεροβάθμιος φορέας από το 2008,
➢ Αναγνωρίστηκε από την ΚΕΔΕ (2018) ως τεχνικός της σύμβουλος,
➢ Λειτουργεί με δημοκρατικά εκλεγμένα όργανα, διαφάνεια και τεκμηριωμένο έργο,
➢ Έχει καταθέσει επίσημο και πλήρως αιτιολογημένο αίτημα θεσμικής αναγνώρισης από την Πολιτεία κατά τα πρότυπα της ΕΔΕΥΑ.
Η αποδόμηση αυτού του φορέα δεν αποτελεί απλή διαφοροποίηση στρατηγικής, αλλά απόπειρα θεσμικού αποκλεισμού με πολιτικά και προσωπικά κίνητρα. Η δημιουργία ενός «φορέα ειδικού σκοπού», με μη νομιμοποιημένες και αδιαφανείς διαδικασίες, χωρίς ιστορικότητα και χωρίς συλλογική εντολή, δεν θα γίνει αποδεκτή.
Απευθύνουμε δημόσια πρόσκληση:
✓ Προς όλους τους ΦοΔΣΑ της χώρας, να διαφυλάξουν τη θεσμική τους έκφραση μέσα από το συλλογικό τους όργανο και να στηρίξουν ενεργά τις αρχές της διαφάνειας και της θεσμικής ισοτιμίας.
✓ Προς τα αρμόδια Υπουργεία, να αποσαφηνίσουν τη στάση τους επί του κρίσιμου ζητήματος της θεσμικής εκπροσώπησης των ΦοΔΣΑ, ενισχύοντας τη νομιμότητα και τον θεσμικό διάλογο.
✓ Προς την ΚΕΔΕ, να επανεξετάσει τη θέση της αναφορικά με το τεκμηριωμένο και διαχρονικό αίτημα του Δικτύου ΦοΔΣΑ και να ανταποκριθεί στον θεσμικό της ρόλο ως ενοποιητικός και υποστηρικτικός φορέας της Αυτοδιοίκησης.
✓ Προς τους συνυπογράφοντες της πρότασης σύστασης νέου οργάνου, να ενημερώσουν, με σεβασμό στη θεσμική διαφάνεια, αν η υπογραφή τους συνοδεύεται από σχετική απόφαση ή εντολή του Διοικητικού Συμβουλίου του φορέα που εκπροσωπούν.
Το Δίκτυο ΦοΔΣΑ δεν εκβιάζεται και θα συνεχίσει αταλάντευτα να εκπληρώνει του στόχους του ως η αντιπροσωπευτική και θεσμικά νομιμοποιημένη φωνή των ΦοΔΣΑ της χώρας.
Με ομόφωνη απόφαση του Διοικητικού Συμβουλίου,
Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ
ΤΟΥ ΔΙΚΤΥΟΥ ΦΟΔΣΑ
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΣΗΜΑΝΔΗΡΑΚΗΣ
Δήμαρχος Χανίων