Το άρθρο αναλύει τη σημασία των αναπτυξιακών πολιτικών των δήμων, υπογραμμίζοντας πως αυτές αποτελούν κρίσιμο εργαλείο για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών. Οι δήμοι, μέσω συνεργασίας με αναπτυξιακές εταιρείες και αξιοποίησης χρηματοδοτικών πόρων από τοπικές, εθνικές και ευρωπαϊκές πηγές, επιδιώκουν την ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης, την αναβάθμιση υποδομών και την υποστήριξη τοπικών επιχειρήσεων.
Σημαντικά προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης παρέχουν ουσιαστική χρηματοδότηση. Η στρατηγική συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς και η αξιοποίηση των διαθέσιμων κονδυλίων συμβάλλουν στην επίτευξη αναπτυξιακών στόχων, προωθώντας τη βιώσιμη ανάπτυξη και ενισχύοντας την κοινωνική συνοχή.
Διαβάστε αναλυτικά
Αναπτυξιακές Πολιτικές των Δήμων-Αναπτυξιακά Προγράμματα: ένα σημαντικό εργαλείο ενίσχυσης των Δήμων
Η ποιότητα των στρατηγικών χάραξης αναπτυξιακής πολιτικής των Δήμων παίζει κομβικό ρόλο στο επίπεδο διαβίωσης των πολιτών τους. Η ποιότητα αποκτά βαρύνουσα σημασία ως έννοια, καθώς η «ποσότητα» έχει καλυφθεί, εννοώντας τα μέσα με τα οποία δύναται να υπάρξει η ανάπτυξη μέσα στους Δήμους. Αυτό είναι απτό και μετρήσιμο, εάν αναλογιστεί κανείς την βαθμιαία χρονικά αύξηση των τρόπων χρηματοδότησης των ΟΤΑ μέσα από τ’ Αναπτυξιακά Προγράμματα.
Άρθρο της Φαίη Κυριακίδου
Ως αποτέλεσμα παρατηρείται η όλο και πιο έντονη παρουσία των Αναπτυξιακών εταιρειών των Δήμων, οι οποίες βρίσκονται σε άγαστη συνεργασία με τη Δημοτική Αρχή, την Περιφέρεια στην οποία υπάγεται ο Δήμος αλλά και την Κεντρική Διοίκηση.
Οι αναπτυξιακές πολιτικές περιλαμβάνουν μια σειρά από δράσεις και στρατηγικές για την προώθηση της τοπικής ανάπτυξης, τη βελτίωση της υποδομής και των υπηρεσιών, την ενίσχυση της κοινωνικής συνοχής και την υποστήριξη των τοπικών επιχειρήσεων.
Για την υλοποίηση αυτών των πολιτικών, απαιτούνται χρηματοδοτικά εργαλεία και πόροι, που προέρχονται από τοπικούς, εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους, μέσω διαφόρων προγραμμάτων και χρηματοδοτικών μηχανισμών.
Αξίζει ν’ αναφερθεί ότι το Νέο ΕΣΠΑ 2021-2027 προβλέπει αρκετά κονδύλια για την ανάπτυξη των Δήμων, μέσω των Προγραμμάτων ΠΕΠ αλλά και των ΕΣΠΑ οριζόντιου χαρακτήρα που πραγματοποιούνται σε συνεργασία με φορείς της Κεντρικής Διοίκησης αλλά και ιδιώτες. Ένας, επίσης, σημαντικός πυρήνας χρηματοδότησης είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (Ελλάδα 2.0).
Κάνοντας μία κατηγοριοποίηση των τρόπων χρηματοδότησης των Αναπτυξιακών Πολιτικών των Δήμων, θα πρέπει να τονιστεί ότι υπάρχει άμεση σύνδεση με τη φύση του εκάστοτε έργου, τις προτεραιότητες και τους στόχους του Δήμου, καθώς και τη διαθεσιμότητα χρηματοδοτικών προγραμμάτων και επιδοτήσεων, η οποία διαφοροποιείται ανάλογα με τη χρονική περίοδο και τη διαθεσιμότητα των κονδυλίων.
Το πρώτο που θα πρέπει ν’ αναφερθεί είναι ότι οι Δήμοι χρηματοδοτούν μια σειρά από έργα μέσω του δημοτικού προϋπολογισμού, ο οποίος περιλαμβάνει έσοδα από τέλη και φόρους που καταβάλουν οι κάτοικοι. Μία πολύ σημαντική εισοδηματική πηγή είναι η διαχείριση και εκμετάλλευση δημοτικών πόρων και ακινήτων. Επίσης, οι επιχορηγήσεις από το κράτος, που δίνονται στους δήμους για συγκεκριμένα έργα ή πρωτοβουλίες, όπως η εκπαίδευση ή η υγειονομική περίθαλψη.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι δήμοι μπορεί να επιλέξουν να χρηματοδοτήσουν μεγάλα έργα μέσω δανείων από εμπορικές τράπεζες ή μέσω ταμείων ειδικού σκοπού που παρέχουν χρηματοδότηση για συγκεκριμένες αναπτυξιακές δράσεις. Οι δύο προαναφερθείσες πρακτικές χρηματοδότησης είναι πάγιες και πολύ συγκεκριμένες για όλους τους Δήμους, ανεξαρτήτως γεωγραφικού διαμερίσματος, πληθυσμού κλπ.
Η διαφοροποίηση των Αναπτυξιακών Πολιτικών έγκειται στον τρόπο και στην συχνότητα αξιοποίησης των Αναπτυξιακών Προγραμμάτων. Με την αξιολόγηση του ΟΕΥ (Οργανισμός Εσωτερικής Υπηρεσίας) των Δήμων αποτυπώνοντας την υφιστάμενη κατάσταση και, εν συνεχεία με την εκπόνηση Επιχειρησιακού πλάνου τετραετίας, υπάρχει η δυνατότητα μίας πρώτης πρόβλεψης για το πως και σε ποιους τομείς θα χρησιμοποιηθούν τ’ Αναπτυξιακά Προγράμματα στον εκάστοτε Δήμο.
Πολύ σημαντικός είναι, επομένως, ο τρόπος χρηματοδότησης των Αναπτυξιακών Πολιτικών των Δήμων μέσω των ευρωπαϊκών πόρων και των επιδοτήσεων. Η Ευρωπαϊκή Ένωση παρέχει σημαντική χρηματοδότηση για τα αναπτυξιακά έργα των δήμων μέσω διαρθρωτικών και επενδυτικών ταμείων (αναφέρθηκε πιο πάνω η σημαντικότητα των Προγραμμάτων ΕΣΠΑ αλλά και το ΤΑΑ).
Τα κυριότερα προγράμματα χρηματοδότησης είναι:
1) Ταμείο Συνοχής και Ευρωπαϊκό Ταμείο Περιφερειακής Ανάπτυξης (ΕΤΠΑ) που χρηματοδοτούν έργα υποδομής, προστασίας του περιβάλλοντος και περιφερειακής ανάπτυξης,
2) Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο (ΕΚΤ) που Χρηματοδοτεί προγράμματα που ενισχύουν την κοινωνική ενσωμάτωση και την καταπολέμηση της φτώχειας,
3) Πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» και «Ορίζοντας Ευρώπη» (Horizon 2020 & Horizon Europe), τα οποία χρηματοδοτούν ερευνητικά έργα και καινοτόμες δράσεις.
Μεγάλης σημασίας είναι η χρηματοδότηση των Δήμων μέσω της σύμπραξης με ιδιωτικούς φορείς. Να επισημανθεί ότι αυτός ο τρόπος χρηματοδότησης αποτελεί κύριο μέσω υλοποίησης στρατηγικών επενδύσεων στην Ελλάδα. Τα μεγαλύτερα έργα που υλοποιούνται στη χώρα μας πραγματοποιούνται μέσω αυτής της «διμερούς» συν εργασίας που έχει ως αποτέλεσμα και το άνοιγμα χιλιάδων θέσεων εργασίας. Το ίδιο αποτύπωμα αφήνεται φυσικά και στους Δήμους σε μικρότερη κλίμακα.
Το ζητούμενο είναι οι Δήμοι να είναι σε θέση να φτάσουν αλλά και να ξεπεράσουν τους αναπτυξιακούς τους στόχους. Το αποτέλεσμα αυτό είναι μετρήσιμο και αποδεικτέο.
Μετρήσιμη και αποδεικτέα είναι η ενίσχυση της τοπικής ανάπτυξης και της επιχειρηματικότητας, που είναι κεντρικός στόχος των αναπτυξιακών πολιτικών των δήμων, αλλά και η αναβάθμιση των υποδομών, όπως οι μεταφορές, η ύδρευση, η αποχέτευση, η ηλεκτροδότηση και οι πράσινοι χώροι.
Από τη μία μεριά στόχος είναι να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των πολιτών, να αναβαθμιστεί η αισθητική των περιοχών, να ενισχυθεί η βιώσιμη ανάπτυξη (π.χ. αναβάθμιση υποδομών, δημόσιων χώρων και οδικού δικτύου) και η περιβαλλοντική στρατηγική και αειφόρος ανάπτυξη (π.χ. φωτοβολταϊκά πάρκα), όπως και να ενισχυθεί το κοινωνικό προφίλ του Δήμου με την στήριξη των ευάλωτων ομάδων και τη δημιουργία ανάλογων αξιοπρεπών κοινωνικών δομών και από την άλλη βασικός στόχος είναι η υποστήριξη των ΜμΕ (Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις) που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της τοπικής κοινωνίας (πχ Δημιουργία επιχειρηματικών πάρκων και κέντρων καινοτομίας) και σε γενικότερο πλαίσιο η ανάπτυξη τουριστικών και πολιτιστικών δράσεων, όταν αυτό ενδείκνυται.
Το συμπέρασμα που προκύπτει είναι ότι τ’ Αναπτυξιακά Προγράμματα δεν είναι απλά ένα εργαλείο χρηματοδότησης αλλά ένα μέσο ουσιαστικής ποιοτικής αναβάθμισης των Δήμων και των Αναπτυξιακών πολιτικών τους.
Φαίη Κυριακίδου – Σύμβουλος Ανάπτυξης Δημοσίων Φορέων, ΟΤΑ & Ιδιωτικών Επιχειρήσεων, MSc Κοινωνική Κοινωνική Καινοτομία & Στρατηγικές Ανάπτυξης, Επιστημονική Συνεργάτης Κλεισθένη.
Συνοπτικά
- Οι αναπτυξιακές πολιτικές των δήμων είναι κρίσιμες για τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών μέσω της τοπικής ανάπτυξης και υποστήριξης των επιχειρήσεων.
- Η συνεργασία με ιδιωτικούς φορείς και η αξιοποίηση ευρωπαϊκών κονδυλίων ενισχύουν την υλοποίηση στρατηγικών αναπτυξιακών έργων.
- Προγράμματα όπως το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης προσφέρουν σημαντική χρηματοδότηση για υποδομές και κοινωνικές δράσεις.
- Η επιτυχία των αναπτυξιακών πολιτικών εξαρτάται από τη σωστή αξιολόγηση και στρατηγική χάραξης προτεραιοτήτων ανά δήμο.