Το ευρώ μεταμορφώνεται: Φρέσκα χαρτονομίσματα με ισχυρό ελληνικό «άρωμα», τέλος για το 500ευρο

Τα σημερινά χαρτονομίσματα του ευρώ είναι σχεδιασμένα γύρω από το θέμα «Εποχές και Στυλ», με εικονογραφήσεις κυρίως παραθύρων, θυρών και γεφυρών που αντιπροσωπεύουν διαφορετικές αρχιτεκτονικές περιόδους της ευρωπαϊκής ιστορίας. Κάθε στοιχείο των υπαρχόντων χαρτονομισμάτων συμβολίζει την επικοινωνία και τη διασύνδεση στην πολιτιστική κληρονομιά της Ευρώπης.

Ο αναμενόμενος ανασχεδιασμός δεν αφορά μονάχα την αισθητική. Τα νέα χαρτονομίσματα στοχεύουν να συνδεθούν με τους Ευρωπαίους, να ενσωματώσουν πιο ισχυρά χαρακτηριστικά ασφαλείας και να αντανακλούν τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αξίες. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πραγματοποίησε δύο γύρους δημόσιας διαβούλευσης στις χώρες της Ευρωζώνης το 2021 και το 2023.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι Ευρωπαίοι θέλουν χαρτονομίσματα που να αντικατοπτρίζουν τον πολιτισμό, τη φύση και την κοινή ταυτότητα – όχι μόνο ιστορικά μνημεία. Με βάση αυτά τα ευρήματα, η ΕΚΤ επέλεξε ως δύο τελικά θέματα υπό εξέταση την «Ευρωπαϊκή κουλτούρα» και τα «Ποτάμια και πουλιά». Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, τόνισε ότι τα μετρητά παραμένει ζωτικό μέρος της καθημερινότητας στην Ευρώπη: «Είμαστε αφοσιωμένοι στα μετρητά. Ήρθαν για να μείνουν. Γι’ αυτό θέλουμε τα χαρτονομίσματά μας να είναι ακόμη πιο ασφαλή, ανθεκτικά και αντιπροσωπευτικά όλων των Ευρωπαίων».

Ποτάμια και πουλιά – Τι αλλάζει και τι παραμένει

Αν και τα θέματα και τα οπτικά σχέδια θα ανανεωθούν, οι αξίες και η ταυτότητα του ευρώ θα παραμείνουν οι ίδιες. Θα εξακολουθήσουμε να βλέπουμε τις γνωστές ονομαστικές αξίες – 5, 10, 20, 50, 100 και 200 ευρώ – αλλά με σύγχρονα σχέδια που θα αντικατοπτρίζουν τον φυσικό και πολιτιστικό πλούτο.

Η ΕΚΤ συνεργάζεται με επαγγελματίες σχεδιαστές από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η κυκλοφορία των νέων χαρτονομισμάτων αναμένεται γύρω στο 2029, δίνοντας τον απαραίτητο χρόνο για παραγωγή, δοκιμές και ετοιμότητα του κοινού. Οι ενδιαφερόμενοι κατέθεσαν το πορτφόλιό τους και τις προτάσεις τους μέσω της επίσημης πλατφόρμας αιτήσεων, η οποία ήταν ανοιχτή μέχρι τον Αύγουστο του 2025.

Νέα χαρτονομίσματα, ενισχυμένη προστασία και εμπιστοσύνη

Μία από τις βασικές προτεραιότητες της ΕΚΤ είναι να διασφαλίσει ότι τα χαρτονομίσματα του ευρώ παραμένουν ασφαλές, καινοτόμο και αποτελεσματικό μέσο πληρωμής. Καθώς οι τεχνολογίες αναπαραγωγής εξελίσσονται και οι απειλές παραχάραξης αυξάνονται, η τακτική ανανέωση των σειρών χαρτονομισμάτων είναι μια καθιερωμένη πρακτική για τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο.

Ο επικείμενος ανασχεδιασμός δεν στοχεύει μόνο να μείνει ένα βήμα μπροστά από τους παραχαράκτες, αλλά και να καταστήσει τα χαρτονομίσματα πιο οικεία, συμπεριληπτικά και φιλικά προς το περιβάλλον. Από τη βελτίωση της προσβασιμότητας για άτομα με προβλήματα όρασης, έως τη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος σε όλο τον κύκλο ζωής των χαρτονομισμάτων, η στρατηγική μετρητών της ΕΚΤ αφορά όχι μόνο την ασφάλεια, αλλά και τη διατήρηση της σημασίας των μετρητών σε έναν κόσμο που αλλάζει.

Τι σημαίνει αυτό για χρήστες και συναλλασσόμενους

Για όσους ασχολούνται με μετρητά – είτε ταξιδιώτες, είτε ανταλλάσσουν, είτε κατέχουν συνάλλαγμα – ο ανασχεδιασμός έχει σημασία για διάφορους λόγους:

Θα ενισχυθεί η εμπιστοσύνη στην αυθεντικότητα και την ανθεκτικότητα του ευρώ. Τα παλαιά χαρτονομίσματα θα παραμείνουν νόμιμα, αλλά σταδιακά οι νέες σειρές θα κυριαρχήσουν.
Νέα σχέδια ενδέχεται αρχικά να επηρεάσουν τη ζήτηση λόγω περιέργειας, συλλεκτικής αξίας ή προτιμήσεων χρήσης.

Τα χαρτονομίσματα του μέλλοντος

Το ευρώ παραμένει το δεύτερο πιο χρησιμοποιούμενο νόμισμα στον κόσμο, και ο νέος του ανασχεδιασμός αντικατοπτρίζει τη δέσμευση της ΕΚΤ να το διατηρεί επίκαιρο, ασφαλές και ευρέως αποδεκτό – τόσο στην Ευρώπη όσο και διεθνώς.

Ο Λούντβιχ βαν Μπετόβεν ήταν ένας δεξιοτέχνης των νοτών. Ο Γερμανός συνθέτης θα είναι ένα από τα πρόσωπα των νέων ανασχεδιασμένων χαρτονομισμάτων του ευρώ, στην πρώτη ανανέωση του νομίσματος της ΕΕ.

Η διαδικασία ξεκίνησε το 2021 και έχει ήδη περιλάβει δημόσια διαβούλευση και δύο πολυεπιστημονικές ομάδες συμβούλων· η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) επέλεξε δύο θεματικούς άξονες για τον ανασχεδιασμό. Η τράπεζα ζήτησε προτάσεις σχεδιασμού πάνω σε: «Εμβληματικές ευρωπαϊκές προσωπικότητες που συνέβαλαν στη διαμόρφωση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Ευρώπης» – μεταξύ αυτών η Μαρία Κάλλας, ο Μπετόβεν, η Μαρί Κιουρί, ο Μιγκέλ ντε Θερβάντες και ο Λεονάρντο ντα Βίντσι – ή ποτάμια και πουλιά, «αναδεικνύοντας την ανθεκτικότητα και την ποικιλομορφία των φυσικών οικοσυστημάτων της Ευρώπης».

Η πρόεδρος της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ, δήλωσε ότι τα χαρτονομίσματα πρόκειται να ανανεωθούν για πρώτη φορά από την κυκλοφορία τους, την 1η Ιανουαρίου του 2002. «Ύστερα από 20 χρόνια, είναι η στιγμή να αναθεωρήσουμε την εικόνα των χαρτονομισμάτων μας, ώστε να γίνουν πιο οικεία στους Ευρωπαίους κάθε ηλικίας και υπόβαθρου», είπε. «Τα νέα χαρτονομίσματα θα συμβολίζουν την κοινή ευρωπαϊκή μας ταυτότητα και τη διαφορετικότητα που μας κάνει δυνατούς».

Υπάρχουν δύο λίστες επιλογών: σε μία περιλαμβάνεται χαρτονόμισμα των 5 ευρώ με τη Μαρία Κάλλας και, στην πίσω όψη, καλλιτέχνες του δρόμου, ή χαρτονόμισμα των 10 ευρώ με τον Μπετόβεν, συνοδευόμενο από «ένα φεστιβάλ τραγουδιού με παιδική και νεανική χορωδία». Η Μπέρτα φον Ζούτνερ (200 ευρώ), Αυστριακή ειρηνίστρια και πρώτη γυναίκα που έλαβε το Νόμπελ Ειρήνης, αποτιμάται προφανώς δέκα φορές περισσότερο από τη Μαρί Κιουρί, την Πολωνογαλλίδα επιστήμονα που προτείνεται για το χαρτονόμισμα των 20 ευρώ.

Σύμφωνα με το Reuters, οι σημαντικές ευρωπαϊκές μορφές που επιλέχθηκαν από την ΕΚΤ ενδέχεται να προκαλέσουν αντιδράσεις, καθώς μόνο έξι από τις 20 χώρες της ευρωζώνης εκπροσωπούνται. Οι πρώτες αντιδράσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ήταν επίσης αρνητικές, με πολλούς να ζητούν μεγαλύτερη έμφαση στη σταθερότητα των τιμών αντί σε νέα σχέδια χαρτονομισμάτων. «Μη σας ξεγελά το “αγαπάμε την Ευρώπη”», είπε ένας σχολιαστής στο Χ. «Αγοράστε χρυσό, ασήμι και εμπορεύματα».

Γιατί σταμάτησαν τα 500εύρα

Από το 2016 η ΕΚΤ έχει πάψει να εκδίδει χαρτονόμισμα των 500 ευρώ λόγω «ανησυχιών ότι αυτό θα μπορούσε να διευκολύνει παράνομες δραστηριότητες». Ο Ρομπ Γουέινραιτ, τότε διευθυντής της Europol, είχε δηλώσει στο ολλανδικό δημόσιο δίκτυο NOS ότι τα χαρτονομίσματα ήταν υπερβολικά βολικά για εγκληματίες. «Βλέπουμε ότι εγκληματίες και τρομοκράτες χρησιμοποιούν το χαρτονόμισμα των 500 ευρώ … ως το προτιμώμενο μέσο συναλλαγής», είπε. «Ένα εκατομμύριο ευρώ σε χαρτονομίσματα των 500 ευρώ … μπορούν να χωρέσουν σε μια μικρή βαλίτσα. Πολύ βολικό για εγκληματίες και τρομοκράτες».

Η διαμάχη γύρω από τα θέματα των χαρτονομισμάτων δεν είναι κάτι καινούργιο. Όταν τα χαρτονομίσματα του ευρώ δημιουργήθηκαν από τον Αυστριακό σχεδιαστή Ρόμπερτ Καλινά, το θέμα «Εποχές και στυλ της Ευρώπης» περιλάμβανε επτά αφηρημένα, φανταστικά γεφύρια που εκπροσωπούσαν διαφορετικές εποχές σχεδίασης, ώστε να αποφευχθεί η επιλογή μίας χώρας ή ενός ιστορικού προσώπου έναντι άλλης. Ωστόσο, όλες αυτές οι προσεκτικά «ουδέτερες» γέφυρες ανήκουν πλέον στην Ολλανδία, αφού ο Ολλανδός σχεδιαστής Ρόμπιν Σταμ τις ανακατασκεύασε στην πόλη του Σπάικενισσε το 2011.