Απορίες και ανησυχίες για τη νέα πιστοποίηση φερεγγυότητας ενοικιαστών: Μέσο διαφάνειας ή εμπόδιο στη στέγαση;

Από το 2026, όσοι ενδιαφέρονται να μισθώσουν ακίνητο θα μπορούν να προσκομίζουν στους ιδιοκτήτες μια νέα βεβαίωση φερεγγυότητας, η οποία θα αποδεικνύει ότι δεν έχουν ληξιπρόθεσμες οφειλές προς Δημόσιο, τράπεζες ή οργανισμούς κοινής ωφελείας. Το πιστοποιητικό θα εκδίδεται μέσω του Μητρώου Παρακολούθησης Ιδιωτικού Χρέους, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει πιλοτικά τους πρώτους μήνες του 2026 και να τεθεί σε πλήρη εφαρμογή τον Μάιο του ίδιου έτους. Το έργο χρηματοδοτείται από το Ταμείο Ανάκαμψης και παρουσιάζεται ως μέτρο που θα ενισχύσει την ασφάλεια και την αξιοπιστία στις ιδιωτικές μισθώσεις.

Σύμφωνα με τις προβλέψεις, κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο θα μπορεί να αντλεί το πιστοποιητικό αυτό και να το χρησιμοποιεί σε οποιαδήποτε ιδιωτική συναλλαγή. Στόχος είναι να περιοριστεί η αβεβαιότητα για τους εκμισθωτές, οι οποίοι μέχρι σήμερα δεν έχουν θεσμοθετημένο τρόπο να αξιολογήσουν τη φερεγγυότητα ενός υποψήφιου ενοικιαστή, με αποτέλεσμα συχνά να στηρίζονται σε προσωπικές εντυπώσεις ή ανεπίσημες πληροφορίες.

Διεθνείς πρακτικές

Αντίστοιχες πρακτικές έχουν εφαρμοστεί και σε άλλες χώρες, με ποικίλα αποτελέσματα.

• Ηνωμένες Πολιτείες: Το «credit report» αποτελεί βασικό εργαλείο για την ενοικίαση. Δείχνει την πιστωτική ιστορία του ενδιαφερόμενου, όμως έχει επικριθεί ότι αποκλείει πολίτες που είχαν παλαιότερα οικονομικές δυσκολίες, ακόμη κι αν πλέον είναι συνεπείς.
• Ηνωμένο Βασίλειο: Το «tenant referencing» συνδυάζει πιστωτικό έλεγχο με συστάσεις από προηγούμενους ιδιοκτήτες, δημιουργώντας μια πιο ισορροπημένη εικόνα.
• Γερμανία: Η «SCHUFA-Auskunft» είναι σχεδόν απαραίτητη σε κάθε ενοικίαση, αλλά λειτουργεί σε μια αγορά με αυστηρούς περιορισμούς στις αυξήσεις ενοικίων, που προστατεύουν τον ενοικιαστή από καταχρήσεις.
• Γαλλία: Εκτός από πιστωτικά στοιχεία, ζητούνται συχνά αποδείξεις εισοδημάτων, με ανώτατο όριο στο ύψος του ενοικίου σε σχέση με το δηλωθέν εισόδημα.

Το παράδειγμα αυτών των χωρών δείχνει ότι η επιτυχία τέτοιων μέτρων εξαρτάται όχι μόνο από τη διαφάνεια, αλλά και από τα συνοδευτικά πλαίσια προστασίας ενοικιαστών και ιδιοκτητών.

Οι επιπτώσεις στην ελληνική αγορά

Στην ελληνική περίπτωση, όπου η στέγη έχει εξελιχθεί σε κρίσιμο κοινωνικό ζήτημα λόγω υψηλών ενοικίων και περιορισμένης προσφοράς, η εισαγωγή της βεβαίωσης φερεγγυότητας δημιουργεί προσδοκίες αλλά και ερωτήματα.

Αναλυτές επισημαίνουν ότι μπορεί να προσφέρει μεγαλύτερη ασφάλεια στους ιδιοκτήτες, ενισχύοντας τη διαφάνεια στις συναλλαγές. Ωστόσο, τίθεται το ερώτημα κατά πόσο η πρόσβαση σε τόσο λεπτομερή οικονομικά στοιχεία είναι απαραίτητη ή αν θα οδηγήσει σε υπερβολικά αυστηρά κριτήρια επιλογής. Για παράδειγμα, θα μπορούσε ένας ιδιοκτήτης να αποκλείσει έναν ενοικιαστή που εξυπηρετεί κανονικά στεγαστικό ή καταναλωτικό δάνειο, θεωρώντας τον «υψηλού ρίσκου», ακόμη κι αν δεν έχει ιστορικό καθυστερήσεων;

Παράλληλα, ορισμένοι φοβούνται ότι τέτοιες πληροφορίες μπορεί να χρησιμοποιηθούν καταχρηστικά, με τους ιδιοκτήτες να «φουσκώνουν» τα ενοίκια για όσους θεωρούνται πιο επισφαλείς, σε μια αγορά όπου ήδη οι τιμές κινούνται σε υψηλά επίπεδα.

Αντιδράσεις και επόμενα βήματα

Από την πλευρά των ιδιοκτητών, η υποδοχή του μέτρου φαίνεται θετική, καθώς θεωρείται εργαλείο προστασίας απέναντι σε επισφαλείς μισθώσεις. Οι ενώσεις ενοικιαστών, ωστόσο, εκφράζουν προβληματισμό ότι η βεβαίωση μπορεί να λειτουργήσει αποτρεπτικά για νοικοκυριά με οικονομικό βάρος, ακόμη κι αν είναι συνεπή στις υποχρεώσεις τους.

Ένα σημείο που τίθεται από αρκετούς ειδικούς είναι ότι μεγαλύτερη αξία ίσως θα είχε η δημιουργία ενός «μητρώου μισθώσεων», στο οποίο να καταγράφεται το ιστορικό πληρωμών και η συμπεριφορά τόσο ενοικιαστών όσο και ιδιοκτητών. Ένα τέτοιο εργαλείο, τονίζουν, θα έδινε μια πιο ρεαλιστική εικόνα για την αξιοπιστία κάθε πλευράς, αντί να περιορίζεται αποκλειστικά στα χρέη.

Το διακύβευμα

Το νέο μέτρο φιλοδοξεί να αυξήσει την ασφάλεια και τη διαφάνεια στην αγορά ενοικίων, σε μια περίοδο που το ζήτημα της στέγης παραμένει στην κορυφή της κοινωνικής ατζέντας. Ωστόσο, η εμπειρία από το εξωτερικό δείχνει ότι η επιτυχία του θα εξαρτηθεί από το αν θα συνοδευτεί από σαφείς κανόνες προστασίας των ενοικιαστών και από ένα ευρύτερο πλαίσιο πολιτικής για τη στέγη.

Σε διαφορετική περίπτωση, υπάρχει ο κίνδυνος να μετατραπεί σε ακόμη έναν φραγμό για τα νοικοκυριά που ήδη δυσκολεύονται να βρουν κατοικία σε προσιτή τιμή.