Σαν σήμερα 2 Αυγούστου: Η Μάχη της Χαιρώνειας και ο θρίαμβος του Φιλίππου που χάραξε τον δρόμο στον Μέγα Αλέξανδρο

Στις 2 Αυγούστου του 338 π.Χ., στη Χαιρώνεια της Βοιωτίας, διεξάγεται μια από τις σημαντικότερες μάχες της αρχαιότητας. Ο Φίλιππος Β’ της Μακεδονίας, με έναν στρατό που αριθμούσε περίπου 30.000 πεζούς και 2.000 ιππείς, αντιμετωπίζει τις συνασπισμένες δυνάμεις της Αθήνας, της Θήβας και των συμμάχων τους, οι οποίοι υπολογίζονταν σε 35.000 στρατιώτες. Η μάχη που ακολουθεί δεν θα κρίνει μόνο το αποτέλεσμα μιας σύγκρουσης, αλλά θα αλλάξει για πάντα τον πολιτικό χάρτη της Ελλάδας.

Η μάχη της Χαιρώνειας αποτέλεσε σημείο καμπής για τον ελληνικό κόσμο. Ο Φίλιππος, εφαρμόζοντας την περίφημη μακεδονική φάλαγγα με τα μακριά δόρατα (σάρισες) και χρησιμοποιώντας έξυπνες τακτικές παραπλάνησης, κατάφερε να διασπάσει τις εχθρικές γραμμές. Η τακτική του «ψευδο-υποχώρησης» στη δεξιά πτέρυγα έφερε τους Αθηναίους σε αταξία, ενώ την ίδια στιγμή ο 18χρονος Αλέξανδρος, επικεφαλής της αριστερής πτέρυγας, όρμησε με ορμή και διέλυσε το κέντρο των Θηβαίων.

Η σύγκρουση υπήρξε σφοδρή, με μεγάλες απώλειες. Ο περίφημος Ιερός Λόχος της Θήβας, το επίλεκτο σώμα 300 ανδρών που είχε δοξαστεί για την ανδρεία του, εξολοθρεύτηκε σχεδόν ολοκληρωτικά, σφραγίζοντας το τέλος της θηβαϊκής ισχύος. Η Αθήνα, παρά τις βαριές απώλειες, διατήρησε κάποια από τα στρατεύματά της, αλλά αναγκάστηκε να αποδεχθεί την ήττα και να υποταχθεί στη μακεδονική κυριαρχία.

Η νίκη του Φιλίππου στη Χαιρώνεια είχε μακροπρόθεσμες συνέπειες. Τερμάτισε την ανεξαρτησία των κλασικών πόλεων-κρατών και έθεσε τα θεμέλια για την μακεδονική ηγεμονία στην Ελλάδα και το Αιγαίο. Ο Φίλιππος συγκάλεσε σύντομα το «Συνέδριο της Κορίνθου», με το οποίο διασφάλισε μια εύθραυστη αλλά ουσιαστική ενότητα στον ελληνικό κόσμο. Ο απώτερος στόχος του ήταν η εκστρατεία εναντίον της Περσικής αυτοκρατορίας – μια εκστρατεία που θα ολοκλήρωνε αργότερα ο γιος του, ο Μέγας Αλέξανδρος.

Η μάχη της Χαιρώνειας θεωρείται ορόσημο: σηματοδοτεί το τέλος της κλασικής περιόδου και την απαρχή της μακεδονικής κυριαρχίας, που θα επεκταθεί σύντομα πέρα από τα όρια της Ελλάδας και θα διαμορφώσει το μέλλον της Μεσογείου και του τότε γνωστού κόσμου.

Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο

338 π.Χ.: Ο Φίλιππος της Μακεδονίας συντρίβει τις συνασπισμένες δυνάμεις της Αθήνας και της Θήβας στη θρυλική Μάχη της Χαιρώνειας, εφαρμόζοντας πρωτοποριακές τακτικές με τη μακεδονική φάλαγγα και το ιππικό υπό τον νεαρό Αλέξανδρο. Η νίκη αυτή σηματοδοτεί το οριστικό τέλος της ανεξαρτησίας των ελληνικών πόλεων-κρατών και καθιερώνει τη μακεδονική ηγεμονία σε ολόκληρη την Ελλάδα και το Αιγαίο. Το γεγονός ανοίγει τον δρόμο για τις μελλοντικές κατακτήσεις του Αλεξάνδρου και αποτελεί κομβικό σημείο στην ελληνική και παγκόσμια ιστορία.

216 π.Χ.: Ο καρχηδονιακός στρατηγός Αννίβας συντρίβει τις ρωμαϊκές λεγεώνες στη θρυλική Μάχη των Καννών, εφαρμόζοντας μια ιδιοφυή τακτική περικύκλωσης. Η ήττα των Ρωμαίων θεωρείται μία από τις μεγαλύτερες στρατιωτικές καταστροφές της αρχαιότητας, με δεκάδες χιλιάδες νεκρούς. Η νίκη του Αννίβα προκαλεί πανικό στη Ρώμη και μένει στην ιστορία ως αριστούργημα της στρατιωτικής τέχνης, αναδεικνύοντας τον ίδιο ως έναν από τους κορυφαίους στρατηγούς όλων των εποχών.

46 π.Χ.: Ο Ιούλιος Καίσαρας νικά τον βασιλιά του Πόντου, Φαρνάκη Γ’, και αναφωνεί «Veni, Vidi, Vici» («Ήλθον, Είδον, Ενίκησα») για την ευκολία της επικράτησής του, σηματοδοτώντας την κυριαρχία του στη Ρωμαϊκή πολιτική σκηνή.

1903: Οι βουλγαρόφωνοι πληθυσμοί στη Μακεδονία επαναστατούν ανήμερα της γιορτής του προφήτη Ηλία. Η επανάσταση αυτή, γνωστή ως «Επανάσταση του Ίλιντεν», καταπνίγεται από τα τουρκικά στρατεύματα και γίνεται αφορμή για τον Μακεδονικό Αγώνα.

1913: Ο Χρήστος Κάκαλος και δυο Ελβετοί, ο Φρεντερίκ Μπουασονά και ο Ντανιέλ Μπο Μποβί, φτάνουν στην κορυφή του Ολύμπου και κατακτούν το Μύτικα (2.917μ.), γράφοντας ιστορία στον τομέα του ορειβασίας.

1932: Ο Αμερικανός φυσικός Καρλ Ντέιβιντ Άντερσον ανακαλύπτει το ποζιτρόνιο, το πρώτο αντισωματίδιο του ηλεκτρονίου, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην έρευνα της πυρηνικής φυσικής.

1932: Η Στέλλα Γουόλς κατακτά το χρυσό μετάλλιο στα 100 μέτρα στους Ολυμπιακούς Αγώνες του Λος Άντζελες, γράφοντας ιστορία ως μία από τις ταχύτερες γυναίκες της εποχής της. Ωστόσο, 48 χρόνια αργότερα, το 1980, μετά τον βίαιο θάνατό της στην Αμερική, μια ιατροδικαστική εξέταση φέρνει στο φως ότι είχε ενδιάμεσα γεννητικά χαρακτηριστικά, γεγονός που προκαλεί διεθνή σάλο και ξεκινά νέα συζήτηση για το φύλο στον αθλητισμό. Η υπόθεση της Γουόλς επηρεάζει καθοριστικά τους κανονισμούς ελέγχου φύλου στους αθλητικούς οργανισμούς.

1934: Ο Αδόλφος Χίτλερ γίνεται Φύρερ της Γερμανίας μετά τον θάνατο του Πάουλ φον Χίντενμπουργκ, ολοκληρώνοντας τη ναζιστική κυριαρχία και τη διαδικασία της Gleichschaltung.

1939: Ο Άλμπερτ Αϊνστάιν και ο Λέο Σίλαρντ στέλνουν επιστολή στον πρόεδρο των ΗΠΑ Φράνκλιν Ρούσβελτ, προειδοποιώντας για τον κίνδυνο να αναπτύξει η ναζιστική Γερμανία πυρηνικά όπλα. Η επιστολή τους, στην οποία περιγράφουν τις δυνατότητες της ατομικής ενέργειας και την ανάγκη να προηγηθεί η Αμερική στην έρευνα, οδηγεί στη δημιουργία του θρυλικού «Σχεδίου Μανχάταν» και σηματοδοτεί την απαρχή της πυρηνικής εποχής, αλλάζοντας ριζικά την ιστορία της τεχνολογίας και του πολέμου.

1955: Εφευρίσκεται το φερμουάρ.

1961: Οι Beatles δίνουν την πρώτη τους συναυλία στο «Cavern Club» του Λίβερπουλ, ανοίγοντας το δρόμο για μια παγκόσμια μουσική επανάσταση. Η πρώτη τους εμφάνιση είναι η αρχή της μουσικής πορείας που άλλαξε την ιστορία της ποπ μουσικής.

1980: Η Σφαγή της Μπολόνιας, η πιο θανατηφόρα τρομοκρατική επίθεση στην Ευρώπη μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, προκαλεί 83 νεκρούς και 200 τραυματίες στον σιδηροδρομικό σταθμό της ιταλικής πόλης.

1990: Το Ιράκ, υπό την ηγεσία του Σαντάμ Χουσεΐν, εισβάλει και καταλαμβάνει το Κουβέιτ, ξεκινώντας τον Α’ Πόλεμο του Κόλπου.

2021: Η Λευκορωσίδα σπρίντερ Κριστσίνα Τσιμανούσκαγια καταφεύγει στην πρεσβεία της Πολωνίας στο Τόκιο, ζητώντας άσυλο. Η αθλήτρια είχε καταγγείλει δημόσια τους προπονητές της στους Ολυμπιακούς Αγώνες και φοβάται για την ασφάλειά της αν επιστρέψει στη Λευκορωσία, εξαιτίας πολιτικών διώξεων από το αυταρχικό καθεστώς Λουκασένκο. Η δράση της προκαλεί διεθνή κατακραυγή για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λευκορωσία. Τελικά, η Πολωνία της χορηγεί ανθρωπιστική βίζα, ενώ ο σύζυγός της διαφεύγει στην Ουκρανία για να αποφύγει διώξεις. Το θάρρος της Τσιμανούσκαγια γίνεται παγκόσμιο σημείο αναφοράς για την ελευθερία των αθλητών σε ανελεύθερα καθεστώτα.

Γεννήσεις

1868 – Κωνσταντίνος Α΄, βασιλιάς της Ελλάδας, πρωτότοκος γιος του Γεωργίου Α΄ και της Όλγας, κυριάρχησε σε δύο δραματικές περιόδους (1913–1917, 1920–1922) της νεοελληνικής ιστορίας. Ηγήθηκε νικηφόρα των Βαλκανικών Πολέμων, επεκτείνοντας τα ελληνικά σύνορα (απελευθέρωση Θεσσαλονίκης, Ιωαννίνων κ.ά.) και λατρεύτηκε ως «Στρατηλάτης». Η αντιπαράθεση του με τον Ελευθέριο Βενιζέλο για τη θέση της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο προκάλεσε τον Εθνικό Διχασμό και την εξορία του. Επέστρεψε το 1920, αλλά η βασιλεία του σημαδεύτηκε από τη Μικρασιατική Εκστρατεία και την Καταστροφή, με αποτέλεσμα τη δεύτερη παραίτηση και τον θάνατό του εξόριστος στο Παλέρμο το 1923. 

1938 – Δήμος Μούτσης, Έλληνας συνθέτης, τραγουδιστής και τραγουδοποιός, πρωταγωνιστής της ανανέωσης του ελληνικού τραγουδιού από τη δεκαετία του ’60 και εξής. Γεννημένος στον Πειραιά, ξεκίνησε σπουδές βιολιού στην παιδική ηλικία και σύντομα διακρίθηκε ως σολίστ. Ανέπτυξε την καλλιτεχνική του ταυτότητα μέσα από τις συνεργασίες του με τον Νίκο Γκάτσο και τον Μάνο Χατζιδάκι. Έγραψε τραγούδια που σφράγισαν το έντεχνο ρεπερτόριο, όπως τα «Βρέχει ο Θεός», «Μην μου χτυπάς τα μεσάνυχτα την πόρτα», «Πειραιώτισσα», «Με ένα παράπονο» και τον θρυλικό δίσκο «Άγιος Φεβρουάριος» (1972). Τα τραγούδια του ερμήνευσαν εμβληματικοί καλλιτέχνες όπως Μπιθικώτσης, Μητσιάς, Μοσχολιού, Γαλάνη, Μπέλλου και ο ίδιος. 

1942 – Ιζαμπέλ Αλιέντε (Isabel Allende), χιλιανή συγγραφέας με παγκόσμια ακτινοβολία, μία από τις σημαντικότερες φωνές του σύγχρονου λογοτεχνικού ρεαλισμού και της φεμινιστικής λογοτεχνίας. Γεννήθηκε στη Λίμα του Περού και είναι ανιψιά του προέδρου Σαλβαδόρ Αγιέντε. Βίωσε εξορία μετά το πραξικόπημα Pinochet το 1973, περιστατικό που σφράγισε το έργο και τη ζωή της. Κατέκτησε τη διεθνή αναγνώριση με το μυθιστόρημα «Το Σπίτι των Πνευμάτων» («La casa de los espíritus») και συνέχισε να γράφει πολυβραβευμένα βιβλία που διαπραγματεύονται την ιστορία, την ταυτότητα και τη γυναικεία εμπειρία της Λατινικής Αμερικής. Τα έργα της έχουν μεταφραστεί σε δεκάδες γλώσσες, ενώ τιμήθηκε με το Εθνικό Βραβείο Λογοτεχνίας Χιλής (2010) και το Προεδρικό Μετάλλιο της Ελευθερίας στις ΗΠΑ (2014)

Θάνατοι

1922 – Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ (Alexander Graham Bell), διαπρεπής σκωτσέζος-αμερικανός επιστήμονας, εφευρέτης και μηχανικός, γνωστός παγκοσμίως ως ο εφευρέτης του πρώτου πρακτικού τηλεφώνου. Γεννήθηκε στο Εδιμβούργο το 1847 και οι έρευνές του στην ακουστική και τα προβλήματα της ομιλίας των κωφαλάλων επηρέασαν καθοριστικά το έργο του. Στις 7 Μαρτίου 1876, έλαβε το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για τη συσκευή μετάδοσης φωνής μέσω ηλεκτρικού ρεύματος, φέρνοντας την επανάσταση στην επικοινωνία της ανθρωπότητας. Ιδρυτής επίσης της American Telephone and Telegraph Company (AT&T), συνέβαλε με καινοτομίες στην τηλεπικοινωνία, τα υδροπτέρυγα, τις οπτικές μεταδόσεις και την αεροναυπηγική.

2016 – Αχμέτ Ζίουελ (Ahmed Zewail), αμερικανός χημικός αιγυπτιακής καταγωγής, βραβευμένος με Νόμπελ Χημείας το 1999 για τη θεμελιώδη συνεισφορά του στη φεμτοχημεία. Πρωτοπόρος στη μελέτη υπερταχέων χημικών αντιδράσεων με χρήση laser femtosecond, άνοιξε νέους δρόμους στην κατανόηση των μοριακών διεργασιών. Η καινοτόμος έρευνά του βελτίωσε σημαντικά τη νανοτεχνολογία, τη φαρμακευτική και τη χημική βιομηχανία, ενώ άφησε ανεξίτηλο αποτύπωμα ως οραματιστής επιστήμονας και δάσκαλος διεθνούς κύρους.

Εορτολόγιο

Ιουστινιανός

Εθνικές Γιορτές – Επέτειοι

Ημέρα Μνήμης του Ολοκαυτώματος των Ρομά (Τσιγγάνων)