ΔΗΜΟΦΙΛΗ

Η συνύπαρξη που διδάσκει: Δημόσια και Ιδιωτικά Πανεπιστήμια σε μια μεταβαλλόμενη χώρα

Η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας ανοίγει νέους δρόμους για την τριτοβάθμια εκπαίδευση, επηρεάζοντας τις επιλογές σπουδών και τις κοινωνικές ισορροπίες στην Ελλάδα.

Το άρθρο αναλύει τη νέα εποχή για την τριτοβάθμια εκπαίδευση στην Ελλάδα, με την ιστορική απόφαση να επιτραπεί η λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων. Αυτή η εξέλιξη φέρνει τη χώρα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα, προσφέροντας νέες εκπαιδευτικές επιλογές και ενισχύοντας τον ανταγωνισμό μεταξύ δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων.

Η συνύπαρξη αυτών των δύο τύπων πανεπιστημίων δεν υπονομεύει τον ρόλο των δημόσιων πανεπιστημίων, αλλά αντίθετα, τα ενθαρρύνει να γίνουν πιο εξωστρεφή και καινοτόμα. Τα μη κρατικά πανεπιστήμια αναμένεται να ενισχύσουν τη σύνδεση με την αγορά εργασίας και να προσελκύσουν διεθνείς φοιτητές, συμβάλλοντας στην αποτροπή της φυγής νέων στο εξωτερικό.

Το άρθρο υπογραμμίζει τη σημασία της πολιτείας να στηρίξει και να εποπτεύσει και τους δύο τύπους ιδρυμάτων, εξασφαλίζοντας υψηλή ποιότητα εκπαίδευσης και διεθνή αναγνώριση.

Διαβάστε αναλυτικά

Του Θανάση Λέλε, Επιστημονικού Υπεύθυνου Career Gate

Η πρόσβαση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση και η επιλογή σπουδών είναι κρίσιμες αποφάσεις ζωής για κάθε νέο άνθρωπο — και ως τέτοιες βρίσκονταν πάντα στο επίκεντρο κοινωνικών, πολιτικών και εκπαιδευτικών αντιπαραθέσεων.

Η πρόσφατη απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας σηματοδοτεί μια ιστορική καμπή: Η Ελλάδα, μία από τις δύο τελευταίες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης – μαζί με το Λουξεμβούργο -όπου η φοίτηση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση πραγματοποιούνταν αποκλειστικά σε δημόσια πανεπιστήμια, ανοίγει πλέον τον δρόμο για τη λειτουργία μη κρατικών ιδρυμάτων. Η εξέλιξη αυτή φέρνει τη χώρα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά δεδομένα. Σύμφωνα με τη Eurostat, το 73,5 % των φοιτητών στην Ε.Ε. φοιτά σε δημόσια πανεπιστήμια, ενώ το υπόλοιπο 26,5 % επιλέγει μη κρατικά ιδρύματα — είτε ανεξάρτητα είτε υπό κρατική εποπτεία.

Η εξέλιξη αυτή δεν έρχεται σε αντίθεση με τον ρόλο του δημόσιου πανεπιστημίου. Αντιθέτως, αναδεικνύει την ανάγκη για έναν σύγχρονο, εξωστρεφή και ανταγωνιστικό δημόσιο θεσμό, ικανό να ανταποκρίνεται στις ανάγκες της εποχής, με υψηλή ακαδημαϊκή ποιότητα, διεθνή προσανατολισμό και ευελιξία στη λειτουργία του.

Ήδη, η νέα πραγματικότητα έχει αρχίσει να διαμορφώνεται αφού δώδεκα πανεπιστήμια έχουν καταθέσει πλήρεις αιτήσεις για τη λειτουργία μη κρατικών ιδρυμάτων στην Ελλάδα. Ωστόσο, η κατάθεση αίτησης δεν συνεπάγεται άμεση αδειοδότηση, καθώς προβλέπεται μια αυστηρή διαδικασία. Αρχικά, η Εθνική Αρχή Ανώτατης Εκπαίδευσης (ΕΘΑΑΕ) αξιολογεί τα προτεινόμενα προγράμματα σπουδών ως προς την ακαδημαϊκή τους ποιότητα. Στη συνέχεια, ο ΕΟΠΠΕΠ ελέγχει τις υποδομές και τις κτηριακές εγκαταστάσεις κάθε ιδρύματος, ενώ η τελική αδειοδότηση λαμβάνεται από το Υπουργείο Παιδείας, μετά από τις εισηγήσεις των αρμόδιων αρχών.

Η ολοκλήρωση αυτής της διαδικασίας δεν προσθέτει απλώς νέους «παίκτες» στον χάρτη της ανώτατης εκπαίδευσης. Δημιουργεί τις προϋποθέσεις για έναν δημιουργικό και ποιοτικό ανταγωνισμό, μέσα από τον οποίο ωφελείται ολόκληρο το σύστημα. Τα αδειοδοτημένα μη κρατικά πανεπιστήμια θα μπορούν να απονέμουν τίτλους σπουδών με ακαδημαϊκή και επαγγελματική ισοτιμία με τα δημόσια, προσφέροντας περισσότερες επιλογές στους φοιτητές και ενισχύοντας το συνολικό επίπεδο των παρεχόμενων σπουδών.

Η λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων δεν συνεπάγεται μόνο μια θεσμική τομή· συνοδεύεται από ουσιαστικά οφέλη για τους φοιτητές, την κοινωνία και την οικονομία της χώρας. Πρώτα απ’ όλα, πολλαπλασιάζονται οι εκπαιδευτικές επιλογές για τους νέους, οι οποίοι αποκτούν τη δυνατότητα να επιλέγουν αντικείμενα σπουδών που ανταποκρίνονται καλύτερα στις προσωπικές τους κλίσεις, τα ενδιαφέροντά τους και τις επαγγελματικές τους επιδιώξεις. Σύγχρονα, στοχευμένα προγράμματα σπουδών διαμορφώνονται με βάση τις προτιμήσεις των φοιτητών και τις τάσεις της αγοράς εργασίας, αποτελώντας βασικά εργαλεία ενός εκπαιδευτικού προγραμματισμού με σαφή επαγγελματικό προσανατολισμό. Παράλληλα, τα μη κρατικά πανεπιστήμια μπορούν να λειτουργήσουν ως μοχλός για την προσέλκυση διεθνών φοιτητών και τη μετατροπή της Ελλάδας σε έναν περιφερειακό κόμβο ανώτατης εκπαίδευσης. Η σύνδεση με την παγκόσμια ακαδημαϊκή κοινότητα, σε συνδυασμό με τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της χώρας (γεωγραφική θέση, πολιτισμικό υπόβαθρο, αγγλόφωνα προγράμματα), μπορεί να συμβάλει στη δημιουργία ενός εκπαιδευτικού hub με διεθνή απήχηση.

Ιδιαίτερη σημασία έχει και η άμεση σύνδεση αυτών των ιδρυμάτων με την αγορά εργασίας. Πολλά από τα μη κρατικά ΑΕΙ λειτουργούν ήδη σε συνεργασία με επιχειρήσεις, επαγγελματικούς φορείς και τεχνολογικά οικοσυστήματα, παρέχοντας σπουδές προσανατολισμένες στην πράξη και ευκαιρίες πρακτικής άσκησης ή συμμετοχής σε σύγχρονα επαγγελματικά περιβάλλοντα. Η στενή αυτή διασύνδεση δίνει στους φοιτητές εφόδια που ανταποκρίνονται στις πραγματικές απαιτήσεις της σύγχρονης αγοράς.

Τέλος, η ενίσχυση των διαθέσιμων επιλογών στο εσωτερικό της χώρας αναμένεται να λειτουργήσει αποτρεπτικά απέναντι στο φαινόμενο της μαζικής φυγής νέων στο εξωτερικό για σπουδές. Σήμερα, περισσότεροι από 40.000 Έλληνες φοιτητές φεύγουν για να σπουδάσουν στο εξωτερικό, πολλές φορές όχι από επιλογή, αλλά από ανάγκη. Η δυνατότητα φοίτησης σε αναγνωρισμένα μη κρατικά ιδρύματα εντός Ελλάδας προσφέρει εναλλακτικές που μπορούν να ανακόψουν αυτή τη ροή και να μειώσουν την οικονομική και συναισθηματική επιβάρυνση των οικογενειών.

Η θεσμοθέτηση των μη κρατικών πανεπιστημίων δεν αναιρεί, ούτε υποβαθμίζει, τον ρόλο του δημόσιου πανεπιστημίου. Αντιθέτως, το ενισχύει ως βασικό και αναντικατάστατο πυλώνα της ανώτατης εκπαίδευσης στη χώρα. Το δημόσιο πανεπιστήμιο παραμένει η κύρια θεσμική δομή που εγγυάται τη δωρεάν πρόσβαση στη γνώση, την επιστημονική πρόοδο και την κοινωνική κινητικότητα.

Τα πανεπιστήμια πρέπει να προχωρήσουν σε ουσιαστική αξιολόγηση των υφιστάμενων προγραμμάτων σπουδών, λαμβάνοντας υπόψη τόσο την ακαδημαϊκή τους αρτιότητα όσο και τη συνάφειά τους με τις εξελίξεις της αγοράς εργασίας. Παράλληλα, είναι απαραίτητο να σχεδιάσουν νέα προγράμματα σε τομείς αυξανόμενης ζήτησης, που να ανταποκρίνονται στις σύγχρονες κοινωνικές και επαγγελματικές ανάγκες. Η δυναμική αυτή προσέγγιση ενισχύει τον ρόλο του δημόσιου πανεπιστημίου, καθιστώντας το πιο επίκαιρο, ανταγωνιστικό και ουσιαστικά συνδεδεμένο με την πραγματικότητα.

Η Πολιτεία καλείται να στηρίξει εμπράκτως τα δημόσια ΑΕΙ, αυξάνοντας τη χρηματοδότηση, ενισχύοντας τα ερευνητικά κονδύλια και προχωρώντας σε προσλήψεις ακαδημαϊκού και διοικητικού προσωπικού, ώστε να διαμορφωθούν οι καλύτερες δυνατές συνθήκες διδασκαλίας, μάθησης και παραγωγής επιστημονικού έργου. Παράλληλα, είναι αναγκαίο να διασφαλίζεται ένα περιβάλλον ασφάλειας, όπου η καθημερινή λειτουργία του πανεπιστημίου δεν θα απειλείται ή παρεμποδίζεται— γιατί η ποιότητα της εκπαίδευσης προϋποθέτει και την ομαλότητα στους χώρους που τη φιλοξενούν.

Η παρουσία μη κρατικών ιδρυμάτων δεν λειτουργεί ανταγωνιστικά αλλά κινητοποιεί το δημόσιο πανεπιστήμιο προς ακόμη μεγαλύτερη εξωστρέφεια, ποιότητα και καινοτομία. Δημιουργείται έτσι ένα περιβάλλον «σύγκρισης» που ωφελεί τελικά όλους — φοιτητές, διδάσκοντες, κοινωνία. Οι απαιτήσεις ανεβαίνουν, οι προσδοκίες αυξάνονται, και το επίπεδο των παρεχόμενων σπουδών αναβαθμίζεται.

Στο πλαίσιο αυτό, η βελτίωση των υποδομών στα δημόσια ΑΕΙ είναι κρίσιμη: Χρειάζονται σύγχρονες εγκαταστάσεις, λειτουργικά αμφιθέατρα και ψηφιακά εργαστήρια που ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις της εποχής. Εξίσου σημαντική είναι και η ανάπτυξη νέων ξενόγλωσσων προπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών, που απευθύνονται σε φοιτητές από το εξωτερικό. Αυτή τη στιγμή λειτουργούν ήδη ξενόγλωσσα προπτυχιακά προγράμματα στα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια, με πιο εμβληματικό παράδειγμα το αγγλόφωνο τμήμα Ιατρικής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Τα προγράμματα αυτά αυξάνουν τα ίδια έσοδα των ιδρυμάτων, ενισχύουν την εξωστρέφεια και αναδεικνύουν το υψηλό επίπεδο σπουδών που προσφέρουν τα δημόσια ΑΕΙ της χώρας.

Η συνύπαρξη δημόσιων και μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα διαμορφώνει ένα νέο, σύνθετο αλλά και ελπιδοφόρο τοπίο στην ανώτατη εκπαίδευση. Δεν πρόκειται για υποκατάσταση, αλλά για εμπλουτισμό του ακαδημαϊκού χάρτη, με στόχο την ενίσχυση της ποιότητας, της επιλογής και της διεθνούς παρουσίας της χώρας στον τομέα της γνώσης.

Ο ρόλος της Πολιτείας είναι κρίσιμος και διπλός. Από τη μία πλευρά, καλείται να διασφαλίσει, μέσω των αρμόδιων φορέων, ότι τα μη κρατικά ιδρύματα θα λειτουργούν με αυστηρούς κανόνες ποιότητας, διαφάνειας και ακαδημαϊκής εγκυρότητας. Από την άλλη πλευρά, οφείλει να στηρίξει σταθερά το δημόσιο πανεπιστήμιο — με ενισχυμένη χρηματοδότηση, προσλήψεις προσωπικού, αναβάθμιση υποδομών και ενίσχυση της διεθνούς του παρουσίας — ώστε να συνεχίσει να αποτελεί τον βασικό πυλώνα της ανώτατης εκπαίδευσης στην Ελλάδα.

Στόχος πρέπει να αποτελέσει η ανάδειξη της Ελλάδας σε διεθνή φορέα εκπαίδευσης, μέσα από τη συνέργεια όλων των θεσμών: Δημόσιων και μη κρατικών. Οι απόφοιτοι των ελληνικών πανεπιστημίων, είτε προέρχονται από δημόσια είτε από μη κρατικά ιδρύματα, μπορούν να λειτουργήσουν ως πρεσβευτές της χώρας μας στη διεθνή ακαδημαϊκή και επαγγελματική κοινότητα.

Ένα υγιές, μικτό και ποιοτικά εποπτευόμενο σύστημα μπορεί να προσφέρει πολλαπλά οφέλη: Από την τοπική ανάπτυξη, τη στήριξη των ίδιων εσόδων των ιδρυμάτων, έως και την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας μέσω της εκπαίδευσης, της καινοτομίας και της διεθνούς δικτύωσης.

Η πρόκληση είναι μπροστά μας. Και η ευθύνη — μοιρασμένη, αλλά καθοριστική.

Δείτε ολόκληρο το αφιέρωμα εδώ

Συνοπτικά

  • Η νέα απόφαση για τη λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα φέρνει τη χώρα πιο κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα στην τριτοβάθμια εκπαίδευση.
  • Η συνύπαρξη δημόσιων και ιδιωτικών ιδρυμάτων ενισχύει τον ανταγωνισμό και προάγει την καινοτομία, χωρίς να υπονομεύει τον ρόλο των δημόσιων πανεπιστημίων.
  • Τα μη κρατικά πανεπιστήμια αναμένεται να προσφέρουν περισσότερες επιλογές στους φοιτητές και να ενισχύσουν τη σύνδεση με την αγορά εργασίας.
  • Η πολιτεία έχει κρίσιμο ρόλο στην υποστήριξη και εποπτεία και των δύο τύπων ιδρυμάτων για τη διασφάλιση της ποιότητας εκπαίδευσης.

Σχολίασε εδώ

εισάγετε το σχόλιό σας!
παρακαλώ εισάγετε το όνομά σας εδώ

ΡΟΗ ΕΙΔΗΣΕΩΝ