Στις 8 Ιουλίου 1965, ξεκίνησε η πολιτική κρίση των Ιουλιανών στην Ελλάδα, με αφορμή την επιστολή του βασιλιά Κωνσταντίνου προς τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, κατηγορώντας τον για υποθάλψη συνωμοσίας.
Η ρήξη με τα Ανάκτορα, λόγω διαφωνιών για τον έλεγχο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας και την υπόθεση «Ασπίδα», οδήγησε στην παραίτηση του Παπανδρέου και σε μια περίοδο πολιτικής αστάθειας, ανοίγοντας τον δρόμο για τη δικτατορία του 1967 και την αποδυνάμωση της μοναρχίας στην Ελλάδα.
Διαβάστε αναλυτικά
Σαν σήμερα, στις 8 Ιουλίου 1965, γράφεται μία από τις πιο καθοριστικές και δραματικές σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος, σε ηλικία μόλις 25 ετών, αποστέλλει στον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου μια επιστολή που θα γίνει η θρυαλλίδα της πολιτικής κρίσης γνωστής ως «Ιουλιανά», οδηγώντας τη χώρα σε περίοδο αστάθειας και τελικά στη δικτατορία.
Η επιστολή αυτή δεν ήταν απλώς ένα πολιτικό έγγραφο. Ήταν το απόσταγμα μιας βαθιάς κρίσης εμπιστοσύνης ανάμεσα στον εκλεγμένο πρωθυπουργό και το Παλάτι, με φόντο τις κατηγορίες για την περιβόητη υπόθεση «Ασπίδα» και τον ρόλο του Ανδρέα Παπανδρέου. Ο Κωνσταντίνος κατηγορούσε τον Παπανδρέου ότι «ενισχύει και υποθάλπει συνωμοσία μοναδικόν σκοπόν έχουσα την ανατροπήν του Συντάγματος και την επιβολήν δικτατορίας ελεεινής μορφής», αναφερόμενος ουσιαστικά στη σχέση του με τον γιο του, ο οποίος είχε εμπλακεί στις καταγγελίες για την υπόθεση «Ασπίδα».
Η ρήξη δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία. Η σύγκρουση ανάμεσα στα Ανάκτορα και τον Παπανδρέου υποβόσκουσε μήνες, με αιχμή του δόρατος τον έλεγχο του υπουργείου Εθνικής Άμυνας. Ο Παπανδρέου επιθυμούσε να αναλάβει ο ίδιος το χαρτοφυλάκιο, προκειμένου να υπερασπιστεί, όπως υποστήριζε, το κύρος της κυβέρνησης και της Δημοκρατίας. Ο νεαρός βασιλιάς, όμως, αντέτεινε πως κάτι τέτοιο θα σήμαινε κατάλυση της ουσιαστικής επιρροής του Θρόνου στον στρατό, ανοίγοντας τον δρόμο για την πλήρη κυριαρχία της Ένωσης Κέντρου.
Η επιστολή της 8ης Ιουλίου και το τελεσίγραφο να αποπέμψει τον Ανδρέα Παπανδρέου ή να παραιτηθεί αποτέλεσαν το αποκορύφωμα της αντιπαράθεσης. Ο Παπανδρέου αρνήθηκε να υποκύψει και δύο ημέρες αργότερα, στις 10 Ιουλίου, υπέβαλε την παραίτησή του, πυροδοτώντας τεράστια κοινωνική και πολιτική αναταραχή.
Τα Ιουλιανά σήμαναν την αρχή μιας παρατεταμένης κρίσης. Ακολούθησε η περίοδος των αποστατών, οι αλλεπάλληλες βραχύβιες κυβερνήσεις υπό την ανοχή του Παλατιού και μια βαθιά διάβρωση της εμπιστοσύνης των πολιτών προς τους θεσμούς. Στην κοινή συνείδηση, το Παλάτι ταυτίστηκε με τις μεθοδεύσεις, ενώ το κίνημα λαού που γεννήθηκε τότε έμελλε να παίξει ρόλο στη μεταπολίτευση.
Η σύγκρουση του 1965 δεν ήταν ένα απλό επεισόδιο πολιτικού ανταγωνισμού. Ήταν το προανάκρουσμα της χούντας του 1967 και η αρχή του τέλους για τη μοναρχία στην Ελλάδα. Οι παρεμβάσεις του Θρόνου αποξένωσαν μεγάλο μέρος του εκλογικού σώματος και κατέστησαν τον θεσμό ανυπεράσπιστο μετά την πτώση της δικτατορίας.
Τα σημαντικότερα γεγονότα της ημέρας στην Ελλάδα και τον κόσμο
1099: Χιλιάδες Χριστιανοί στρατιώτες πραγματοποιούν θρησκευτική λιτανεία γύρω από τα τείχη της Ιερουσαλήμ, κατά τη διάρκεια της Α’ Σταυροφορίας, προετοιμάζοντας την τελική επίθεση για την κατάληψη της πόλης. Η λιτανεία αυτή ενισχύει το ηθικό των πολιορκητών και προαναγγέλλει τη δραματική αλλαγή στην ιστορία της Ιερουσαλήμ.
1497: Ο Βάσκο ντα Γκάμα σαλπάρει από την Πορτογαλία για το πρώτο απευθείας ταξίδι από την Ευρώπη προς την Ινδία, ανοίγοντας τον θαλάσσιο δρόμο που αλλάζει την ιστορία του παγκόσμιου εμπορίου. Η αποστολή του σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας εποχής ανακαλύψεων και διεθνών ανταλλαγών.
1821: Ο Ελληνικός Στόλος καταστρέφει οκτώ τουρκικά φορτηγά πλοία στον πορθμό Τσαγκλί, ενισχύοντας τον αγώνα της Ελληνικής Επανάστασης.
1824: Στην περιοχή Μπινίτσα του Λιδωρικίου, μικρή ελληνική δύναμη υπό τον Σκαλτσά αντιμετωπίζει 6.000 Οθωμανούς. Μετά από εξάωρη μάχη, οι Έλληνες τους τρέπουν σε άτακτη φυγή.
1889: Κυκλοφορεί για πρώτη φορά η οικονομική εφημερίδα The Wall Street Journal, που θα εξελιχθεί σε παγκόσμια οικονομική επιρροή.
1912: Ο Κωνσταντίνος Τσικλητήρας κατακτά το χρυσό μετάλλιο στο μήκος άνευ φοράς στους Ολυμπιακούς της Στοκχόλμης, με επίδοση 3,37 μέτρα.
1918: Ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ, τότε 18χρονος οδηγός ασθενοφόρου του Αμερικανικού Ερυθρού Σταυρού, τραυματίζεται από νάρκη πυροβολικού στο ιταλικό μέτωπο, στο δέλτα του ποταμού Πιάβε, κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ο τραυματισμός του θα επηρεάσει βαθιά τη ζωή και το έργο του, αποτελώντας έμπνευση για το μυθιστόρημα «Αποχαιρετισμός στα όπλα».
1921: Ο Ελληνικός Στρατός πετυχαίνει σημαντική νίκη στο Εσκί Σεχίρ της Μικράς Ασίας και προελαύνει προς την Άγκυρα. Η νίκη αυτή αποτελεί μία από τις κορυφαίες στιγμές της Μικρασιατικής Εκστρατείας, ενισχύοντας την ελληνική παρουσία στην περιοχή και ανεβάζοντας το ηθικό των ελληνικών δυνάμεων.
1943: Στην Επτάλοφο Θεσσαλονίκης, οι κάτοικοι διαδηλώνουν μαζικά κατά της επέκτασης της βουλγαρικής κατοχής, δείχνοντας σθένος μέσα στη ναζιστική κατοχή.
1963: Οι ΗΠΑ επιβάλλουν πλήρες εμπάργκο στην Κούβα του Φιντέλ Κάστρο, απαγορεύοντας όλες τις εμπορικές και οικονομικές συναλλαγές με το νησί. Το μέτρο αυτό, που ακολουθεί την Κρίση των Πυραύλων της Κούβας, εντείνει τον Ψυχρό Πόλεμο και απομονώνει περαιτέρω το καθεστώς Κάστρο από τη Δύση, διαμορφώνοντας το σκηνικό για δεκαετίες πολιτικής και οικονομικής αντιπαράθεσης.
1965: Ο βασιλιάς Κωνσταντίνος κατηγορεί τον πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου ότι «ενισχύει και υποθάλπει συνωμοσία μοναδικόν σκοπόν έχουσα την ανατροπήν του Συντάγματος και την επιβολήν δικτατορίας ελεεινής μορφής», με επιστολή που σηματοδοτεί την αρχή της ρήξης με τα Ανάκτορα και εγκαινιάζει την πολιτική κρίση των Ιουλιανών. Η σύγκρουση αυτή οδηγεί σε βαθιές ανακατατάξεις στο πολιτικό σκηνικό και ανοίγει τον δρόμο για τη μετέπειτα δικτατορία.
1969: Θεμελιώνεται το Ωδείο Αθηνών, που θα καταστεί κορυφαίο ίδρυμα μουσικής παιδείας στη χώρα.
1973: Η Κίνα γίνεται η δεύτερη σοσιαλιστική χώρα μετά τη Γιουγκοσλαβία που επιτρέπει ξένες επενδύσεις, ξεκινώντας τη μακρά πορεία οικονομικού ανοίγματος.
1997: Ο Κώστας Σημίτης και ο Σουλεϊμάν Ντεμιρέλ υπογράφουν στη Μαδρίτη τη Συμφωνία έξι σημείων για μείωση της έντασης στο Αιγαίο, προκαλώντας πολιτικές αντιδράσεις στην Ελλάδα.
2004: Ανακοινώνεται πως μέσα σε δύο μέρες ξέσπασαν 181 δασικές πυρκαγιές στην Ελλάδα, με απολογισμό δύο νεκρούς και τεράστιες καταστροφές σε Θρακομακεδόνες, Ανάβυσσο και άλλες περιοχές.
2011: Το διαστημικό λεωφορείο Atlantis εκτοξεύεται για την τελευταία αποστολή του αμερικανικού προγράμματος, κλείνοντας ένα κεφάλαιο εξερεύνησης.
2012: Η κυβέρνηση Αντώνη Σαμαρά λαμβάνει ψήφο εμπιστοσύνης από τη Βουλή, με 179 υπέρ και 121 κατά, εγκαινιάζοντας μια δύσκολη περίοδο διακυβέρνησης υπό την οικονομική κρίση.
2018: Διασώστες απεγκλωβίζουν τέσσερα από τα 12 αγόρια που παρέμεναν παγιδευμένα επί πάνω από δύο εβδομάδες σε πλημμυρισμένο σπήλαιο στη βόρεια Ταϊλάνδη, μαζί με τον προπονητή τους. Η επιχείρηση διάσωσης, που συγκλονίζει τον κόσμο, ολοκληρώνεται μέσα στις επόμενες δύο ημέρες με τη διάσωση και των υπόλοιπων οκτώ παιδιών και του προπονητή.
2019: Ο Κυριάκος Μητσοτάκης, πρόεδρος της Νέας Δημοκρατίας, ορκίζεται πρωθυπουργός της Ελλάδας.
Γεννήσεις
1876 – Αλέξανδρος Παπαναστασίου, Έλληνας πολιτικός, από τους πρωτεργάτες της Δημοκρατικής Παράταξης και σημαντικός μεταρρυθμιστής. Υπήρξε πρωθυπουργός και εισηγητής της ανακήρυξης της Β’ Ελληνικής Δημοκρατίας το 1924, ενώ συνέβαλε στη θέσπιση κοινωνικών και εκπαιδευτικών μεταρρυθμίσεων.
1951 – Αντζέλικα Χιούστον, Αμερικανίδα ηθοποιός, μέλος της θρυλικής οικογένειας Χιούστον, βραβευμένη με Όσκαρ για τον ρόλο της στην ταινία «Prizzi’s Honor». Ξεχώρισε για τη χαρακτηριστική της παρουσία και τη γκάμα των ρόλων της, από δραματικές ερμηνείες μέχρι εμβληματικούς χαρακτήρες όπως η Μορτίσια Άνταμς στο «The Addams Family».
1958 – Κέβιν Μπέικον, Αμερικανός ηθοποιός, από τους πιο αναγνωρίσιμους και πολυπράγμονες καλλιτέχνες του Χόλιγουντ. Έγινε γνωστός με το «Footloose» και διακρίθηκε σε πλήθος ταινιών όπως «Apollo 13», «Mystic River» και «A Few Good Men». Το όνομά του ενέπνευσε το δημοφιλές παιχνίδι «Six Degrees of Kevin Bacon», που βασίζεται στη διασυνδεσιμότητα των ηθοποιών μέσω συνεργασιών.
Θάνατοι
1695 – Κρίστιαν Χόυχενς, Ολλανδός μαθηματικός, φυσικός και αστρονόμος, γνωστός για τη διατύπωση της αρχής του Χόυχενς για τη διάδοση του φωτός, την ανακάλυψη του δακτυλίου του Κρόνου και την κατασκευή των πρώτων ακριβών εκκρεμών ρολογιών. Θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες του 17ου αιώνα.
Εορτολόγιο
Θεόφιλος, Θεοφιλία, Προκόπιος, Προκοπία